سلامت دهان و دندان در دوران بارداری برای مادر و جنین

متخصص ارتودنسی

دکتر داودیان

فهرست مطالب سلامت دهان و دندان در بارداری

• تاثیرات بارداری بر سلامت دهان و دندان
• درمان‌های دندانپزشکی در دوران بارداری
• بهداشت دهان و دندان در بارداری

در رابطه با سلامت دهان و دندان در دوران بارداری برای مادر و جنین باید گفت مکه بارداری تغییرات زیادی را در بدن مادر ایجاد می‌کند که از آن جمله می‌توان به تغییر در دهان و دندان‌ها اشاره کرد. تغییر کردن میزان هورمون‌ها دهان را در برابر پلاک و باکتری‌ها یعنی دو عاملی آسیب‌پذیرتر می‌کند که باعث حساس شدن لثه‌ها در دوران بارداری می‌شود. احتمال پوسیدگی دندان‌ها در دوران بارداری بالاتر است و مانند هر عارضه دیگری در دوران بارداری، آنچه بر مادر اثر می‌گذارد، جنین را نیز درگیر می‌کند. به همین دلیل است که مادران باید بیش از همیشه به فکر رعایت بهداشت دهان و دندان باشند. پیشگیری از بیماری لثه نیز بسیار مهم است، چون ابتلا به بیماری لثه در دوران بارداری احتمال زایمان زودرس یا مرگ نوزاد را افزایش می‌دهد. برخی بانوان نیز نگران تاثیر عکس‌برداری از صورت و دهان بر جنین هستند. البته در کلینیک‌های تخصصی ارتودنسی وسایل حفاظتی مخصوصی وجود دارد که هنگام رادیوگرافی بر روی شکم بانوان قرار داده می‌شود تا جنین در معرض اشعه قرار نگیرد.

تاثیرات بارداری بر سلامت دهان و دندان

از عوارض بارداری برای دهان و دندان‌ می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• عفونت لثه: احتمال بروز این ناراحتی در سه ماهه دوم بارداری بیشتر است. لثه‌ها متورم و حساس می‌شود و ممکن است اندکی خونریزی لثهاندکی، به ویژه هنگام مسواک زدن و نخ کشیدن داشته باشد.
• بیماری تشخیص داده نشده لثه: اگر چه بارداری منجر به بیماری لثه نمی‌شود، اما بارداری بیماری لثه درمان نشده را تشدید می‌کند.
• تومورهای بارداری: رشد بیش از حد بافت در ناحیه لثه‌ها عموماً در سه ماهه دوم مشاهده می‌شود. پزشکان احتمال می‌دهند که انباشته شدن پلاک عامل این تومورهای غیرسرطانی باشد. این زائده‌ها به راحتی خونریزی می‌دهند و ظاهری شبیه به تمشک دارند. تومورهای بارداری معمولاً پس از زایمان از بین می‌رود.
• تشکیل پلاک و جرم: بارداری مادران را بیشتر مستعد تشکیل پلاک می‌کند، جمع شدن پلاک نیز به نوبه خود منجر به ناراحتی‌های لثه می‌شود. هورمون‌ها، به ویژه هورمون‌های استروژن و پروژسترون علت اصلی انباشته شدن پلاک هستند. انباشته شدن پلاک لزوماً ناشی از بیشتر شدن پلاک در دهان نیست، بلکه از این موضوع نشأت می‌گیرد که بدن نمی‌تواند مانند گذشته به راحتی و به سرعت با پلاک مقابله کند و آن را از بین ببرد. به همین دلیل است که رعایت بهداشت دهان و دندان در دوران بارداری بسیار مهم است. اگر پلاک از روی دندان پاک نشود، بیماری لثه بروز می‌یابد و اگر مادر از قبل دچار بیماری لثه باشد، اما به دلیل بدون درد بودن متوجه ابتلا به بیماری نباشد، این عارضه درمان نشده در دوران بارداری تشدید خواهد شد. دندانپزشک می‌تواند با جرم گیری پلاک‌ها را از روی دندان پاک کند تا مادر بارداری را بدون تحمل بیماری‌ لثه پشت سر بگذارد.

برای مشاهده جدیدترین و بروزترین هزینه ارتودنسی کلیک کنید.

سلامت دهان و دندان در بارداری

x-ray دندان در بارداری

به بانوان باردار توصیه می‌کنیم که هر زمان در طول این نه ماه به دندانپزشک مراجعه کردند، حتماً باردار بودن خود را به دندانپزشک اطلاع دهید تا هم از درمان‌های خاص دوران بارداری برخوردار شوند و هم دندانپزشک احتیاط و مراقبت بیشتری را به کار بگیرد. اگر به دلایل اورژانسی یا ضرورت تشخیص مشکل دندانی نیاز به x-ray دندان باشد، دندانپزشک تمام نکات احتیاطی لازم را برای محافظت از مادر و جنین رعایت می‌کند. دندانپزشک از پیشبند سربی و گردنبند تیروئیدی برای محافظت از شکم، تیروئید و بقیه قسمت‌های بدن استفاده می‌کند.

کشیدن دندان در دوره بارداری

کشیدن دندان در دوران بارداری باید با احتیاط لازم انجام شود تا نوزاد در شکم مادر کوچک‌ترین آسیبی نبیند. بنابراین دندانپزشکان معمولاً دندان را در دوران بارداری نمی‌کشند. با این حال اگر عفونت دندان زیاد و غیرقابل ترمیم باشد و احتمال پخش شدن عفونت وجود داشته باشد، دندانپزشک کشیدن دندان را توصیه می‌کند. دندانپزشک برای کشیدن دندان در هر یک از سه ماهه بارداری برنامه مخصوصی دارد:

• سه ماهه اول: اندام‌های جنین در سه ماهه اول شکل می‌گیرد. در نتیجه اگر مادر هنگام کشیدن دندان مضطرب و نگران باشد، جنین در برابر نقص‌های مربوط به شکل‌گیری اندام‌های حیاتی بسیار آسیب‌پذیر خواهد بود. به همین دلیل دندانپزشکان عموماً کشیدن دندان را در سه ماهه اول انجام نمی‌دهند.
• سه ماهه دوم: جنین در این دوران در حال رشد است، بنابراین دندانپزشکان این دوران را زمان مناسبی برای کشیدن دندان و انجام دیگر درمان‌های دندانپزشکی می‌دانند.
• سه ماهه سوم: مادر آینده نمی‌تواند به راحتی برای مدتی طولانی روی صندلی دندانپزشکی دراز بکشد. به علاوه احتمال خونریزی در زمان کشیدن دندان بیشتر است و ممکن است برای مادر خطرناک باشد.

عصب‌کشی دندان در دوره بارداری

دندان عفونی یا با پوسیدگی گسترده نیاز به درمان سریع دارد. عصب‌کشی (روت کانال) یکی از متداول‌ترین درمان‌های این ناراحتی است که در آن پالپ زیر دندان عفونی قبل از پخش شدن عفونت در ناحیه پری اپیکال برداشته می‌شود. از آنجایی که احتمال دارد وضعیت نامناسب دهان و دندان به جنین آسیب بزند، عصب‌کشی باید در صورت ضرورت انجام شود. عصب‌کشی غالباً درمانی ضروری است و به نفع مادر و جنین است. پس از عصب‌کشی مانند هر درمان دیگری احتمال بروز عوارض وجود دارد، هر چند عصب‌کشی حداقل خطر را برای مادر و جنین دارد.

درمان ارتودنسی در دوران بارداری

شروع درمان ارتودنسی یا ادامه دادن درمان در دوران بارداری هیچ اشکالی ندارد. مادر باید متخصص ارتودنسی را از باردار بودن خود یا برنامه داشتن برای بارداری مطلع کند. بانوان باردار در بعضی موارد اضافه وزن پیدا می‌کنند و اندازه صورت یا دهانش تغییر می‌کند. در این شرایط دندانپزشک قالب‌گیری جدیدی از دهان و دندان‌ها انجام می‌دهد، سپس پلاک ارتودنسی نامرئی (اینویزیلاین) را تنظیم و اندازه آن را تغییر می‌دهد، تا مطمئن شود که وسایل ارتودنسی اثر لازم را می‌گذارند. به علاوه زمان بین جلسات ارتودنسی کمتر می‌شود تا سیم‌های ارتودنسی فلزی یا وسایل ارتودنسی لینگوال همراه با تغییرات وزن بدن تنظیم شود.

سلامت دهان و دندان در بارداری

بهترین شیوه مراقبت از دهان و دندان در دوران بارداری همانند دیگر مراحل زندگی است. دندان‌ها را باید دو بار در روز مسواک زد، یک بار نخ کشید و به طور منظم به دندانپزشک مراجعه نمود.

• دندان‌ها را حداقل دو بار در روز با خمیردندان فلوراید مسواک بزنید. سه بار در روز مسواک زدن به مقابله با پلاک‌ها کمک بیشتری می‌کند.
• بین دندان‌ها را هر روز نخ بکشید.
• برای جرم گیری و معاینه به طور منظم به دندانپزشک مراجعه کنید.
• استفاده از دهانشویه ضدمیکروبی به از بین بردن پلاک‌ها کمک می‌کند.
• اگر از حالت تهوع صبحگاهی رنج می‌برید و استفراغ می‌کنید، دهان را با محلول تهیه شده از یک قاشق چایخوری جوش شیرین و آب بشویید.
• مواد غذایی مفید برای لثه‌ها میل کنید که حاوی موادی مانند کلسیم، B12 و ویتامین ث باشد.