پوسیدگی دندان جلوگیری و درمان دندان خراب

فهرست مطالب

• چه کسانی در معرض خطر پوسیدگی دندان قرار دارند؟
• علل پوسیدگی دندان
• علائم پوسیدگی دندان
• درمان پوسیدگی دندان در کلینیک سیمادنت
• پیشگیری

چه کسانی در معرض خطر پوسیدگی دندان قرار دارند؟

برخی افراد بیشتر از دیگران در معرض خطر پوسیدگی دندان‌ها قرار دارند، از جمله:

• خانواده‌هایی با درآمد کم (کودکان و بزرگسالان).
• افراد سالمند، از هر طبقه اقتصادی-اجتماعی.
• افرادی که در مناطقی سکونت دارند که به آب آن منطقه فلوراید زده نمی‌شود.
• افرادی که بر اثر بیماری یا به خاطر مصرف دارو، دهانشان مایع مخاطی کمتری تولید می‌کند.
• افرادی که تحت درمان با پرتودرمانی قرار دارند.
• افراد مبتلا به دیابت
• افراد سیگاری و افرادی که تنباکو مصرف می‌کنند.
• افرادی که الکل و مواد مخدر مصرف می‌کنند.
• افرادی که مقادیر زیادی نوشیدنی‌های گازدار و حاوی قند مصرف می‌کنند.

علل پوسیدگی دندان

پوسیدگی دندان بر اثر وجود دو عامل به وجود می‌آید: باکتری‌های موجود در دهان و خوردن مواد غذایی که نشاسته و شکر بالایی دارند. وجود باکتری در دهان امری طبیعی است، اما در صورت عدم رعایت بهداشت دهان و دندان، وجود این باکتری‌ها مشکل‌ساز می‌شود. باکتری‌هایی که به طور طبیعی در دهان وجود دارند، با تکه‌های غذا و آب دهان ترکیب می‌شوند و ماده‌ای به نام پلاک تولید می‌کنند. پلاک، یک ماده‌ی بسیار چسبناک و نامرئی (شفاف) است که به‌سرعت شکل می‌گیرد. غذاهایی که حاوی شکر و نشاسته هستند، باعث می‌شوند که پلاک موجود روی دندان‌ها چسبناک‌تر شود. در صورتی که پلاک بیش از چند روز روی دندان‌ها باقی بماند، کم کم سفت و سخت می‌شود و تبدیل به ماده‌ای می‌شود که تارتار نام دارد.

زمانی که باکتری موجود در پلاک و تارتار، شکر موجود در دهان را به اسید تبدیل می‌کند، این اسید باعث خوردگی دندان می‌شود.

استرپتوکوکوس موتانس و استرپتوکوک سوبرینوس باکتری‌هایی هستند که بیش از همه با کربوهیدرات‌هایی مانند سوکروز، فروکتوز و گلوکز ترکیب می‌شوند و تولید اسید می‌کنند. این اسید باعث نرم شدن و خوردگی بافت سخت دندان می‌شود و به مرور زمان یک حفره یا سوراخ روی دندان به وجود می‌آید که به آن پوسیدگی دندان گفته می‌شود.

علائم پوسیدگی دندان

پوسیدگی دندان معمولاً هیچ علائم اولیه‌ای ندارد و این موضوع دلیل اهمیت مراجعه مرتب به دندان‌پزشکی را آشکار می‌کند. با مراجعه منظم به دندان‌پزشکی و انجام رادیوگرافی به صورت دوره‌ای، می‌توان پوسیدگی دندان را در مراحل اولیه تشخیص داد و پیش ازاین که پوسیدگی تا جایی پیشرفت کند که باعث بروز علائم شود، آن را درمان کرد.

با پیشرفت پوسیدگی دندان، حفره‌ی ایجاد شده در دندان به ریشه‌ی دندان نزدیک‌تر می‌شود و باعث درد دندان می‌شود. این درد به تدریج بیشتر می‌شود و به‌خصوص در هنگام قرار گرفتن دندان در معرض گرما ،سرما، غذاها و نوشیدنی‌های شیرین شدت پیدا می‌کند. در صورتی که  حفره‌ی ایجاد شده در دندان به اندازه‌ی کافی گسترش پیدا کند، می‌تواند باعث شکسته شدن قسمتی از دندان شود که در نتیجه یک سوراخ بزرگ و قابل رویت روی دندان به وجود می‌آید و ممکن است دندان نسبت به قرار گرفتن در معرض فشار در هنگام جویدن غذا، حساس شود. بوی بد دهان یا احساس مزه‌ی بد در دهان نیز از دیگر علائم پوسیدگی دندان‌ها هستند. پوسیدگی دندان‌های جلو بیشتر قابل رویت است و به شکل لکه‌های قهوه‌ای‌رنگ یا سیاه‌رنگ روی دندان دیده می‌شود، اما پوسیدگی در سایر دندان‌ها معمولا بدون استفاده از اشعه ایکس قابل رویت نیست.

درمان پوسیدگی دندان در کلینیک سیمادنت

در صورتی که پوسیدگی دندان در مراحل اولیه باشد، دندانپزشک شما روی آن محلول فلوراید می‌زند تا از پیشرفت پوسیدگی جلوگیری کند. در صورتی که پوسیدگی دندان باعث از بین رفتن مینای دندان (پوشش سخت روی دندان) شده باشد و حفره‌ای در دندان ایجاد کرده باشد، دندانپزشک شما ابتدا قسمت نرم دندان در محل پوسیدگی را جدا می‌کند و سپس داخل حفره‌ی ایجاد شده را با مواد مخصوص پر می‌کند.

در صورتی که ریشه‌ی دندان دچار آسیب شده باشد، ممکن است به درمان عصب کشی نیاز باشد. در درمان عصب کشی، عصب داخل دندان کاملا خارج می‌شود و به جای آن، دندان با مواد مخصوص پر می‌شود و سپس روی دندان روکش قرار داده می‌شود. در صورتی که میزان آسیب دندان چنان زیاد باشد که قابل بازیابی و ترمیم نباشد، ممکن است دندان کشیده شود.

درمان با فلوراید

فلوراید، احتمالاً موثرترین روش برای پیشگیری یا جلوگیری از گسترش پوسیدگی دندان است. فلوراید یک ماده‌ی معدنی است که به صورت طبیعی در برخی مواد غذایی مانند ماهی و چایی وجود دارد، اما می‌توان این ماده را به صورت مصنوعی نیز تولید کرد.

در تولید خمیردندان از فلوراید مصنوعی استفاده می‌شود و فلوراید مورد نیازی که باید به دندان‌ها برسد دراکثر افراد از همین طریق تامین می‌شود. در برخی از کشور‌ها و مناطق نیز مقدار بسیار کمی فلوراید به آب لوله کشی شده شهری افزوده می‌شود. فلوراید با تقویت مینای دندان، موجب محافظت از دندان‌ها می‌شود و باعث می‌شود که دندان در برابر اسید تولید شده توسط پلاک‌ها مقاوم‌تر باشد. این ماده همچنین از قابلیت پلاک‌ها برای تولید اسید می‌کاهد و قابلیت ترمیم و بازیابی مینای دندان را  افزایش می‌دهد. در صورتی که پوسیدگی دندان شما در مراحل اولیه باشد، دندانپزشک شما می‌تواند با استفاده از فلوراید‌تراپی و قرار دادن محلول یا خمیر یا ژل فلوراید روی دندان، از پیشرفت بیشتر پوسیدگی دندان جلوگیری کند.

پر کردن دندان و روکش

 در صورتی که پوسیدگی دندان شدید‌تر باشد، احتمالاً نیاز به ترمیم دندان با استفاده از روش پر کردن دندان یا روکش کردن دندان می‌باشد. با روش پر کردن می‌توان جای مینای دندان را که از بین رفته است، پر کرد. برای پر کردن دندان از مواد مختلفی استفاده می‌شود، از جمله: آمالگام (به رنگ نقرهای)، کامپوزیت (همرنگ دندان) و گلاس آینومر (همرنگ دندان).

برای ترمیم دندان همچنین می‌توان از اینله و آنله (Inlays and onlays) استفاده کرد. این مواد دقیقا به شکل و اندازه‌ی محل پوسیدگی در دندان هستند  و با یک چسب مخصوص روی دندان چسبانده می‌شوند. این پرکننده‌ها معمولا از طلا ساخته می‌شوند، چرا که طلا با دوام‌ترین و سخت‌ترین ماده‌ی مناسب برای پر کردن دندان می‌باشد.

برای ترمیم دندان‌هایی که شدیدا آسیب دیده‌اند از روکش استفاده می‌شود. در این روش، قسمت آسیب دیده‌ی دندان تراشیده می‌شود و روی قسمت باقی‌مانده از دندان یک روکش قرار داده می‌شود. روکش‌ها ممکن است فلزی یا از جنس پراسلین یا ترکیبی از این دو باشند.

عصب کشی دندان

اگر پوسیدگی و خرابی دندان تا محل ریشه یا پالپ دندان (قسمت مرکزی دندان که حاوی ماده‌ای نرم است) پیشروی کرده باشد، احتمالا لازم است که پالپ یا ریشه‌ی دندان، از داخل دندان خارج شود و به جای آن مواد پرکننده‌ی دندان قرار داده شود. به این کار عصب‌کشی گفته می‌شود.

عصب کشی دندان به این موضوع شهرت دارد که بسیار دردناک است، اما با استفاده از تکنیک‌های پیشرفته در درمان عصب کشی، انجام این کار تقریبا بدون درد است.

کشیدن دندان

در مواردی که پوسیدگی دندان بسیار شدید باشد و آسیب بسیار زیادی به دندان وارد شده باشد، ممکن است برای جلوگیری از گسترش عفونت به سایر دندان‌ها، دندان آسیب دیده کشیده شود. از دست دادن یک دندان می‌تواند بر شکل و همچنین عملکرد دندان‌های اطراف تاثیرگذار باشد، بنابراین بعد از کشیدن دندان، برای جایگزین کردن آن از دندان مصنوعی، ایمپلنت یا بریج استفاده می‌شود.

پیشگیری

همانطور که گفتیم دو عامل در بروز پوسیدگی دندان موثر هستند، در مقابل دو عامل نیز برای پیشگیری از پوسیدگی مهم هستند: بهداشت دهان و دندان و تغییر عادات تغذیه‌ای.

منظور از بهداشت دهان و دندان، مسواک کردن دندان‌ها حداقل دوبار در روز، کشیدن نخ دندان حداقل یکبار در روز  و تمیز کردن حرفه‌ای دندان‌ها در مطب دندانپزشکی هر شش ماه یکبار و معاینه شدن توسط دندانپزشک و بررسی وضعیت دندان با کمک تصاویر رادیوگرافی می‌باشد.

کاهش میزان قند مصرفی -خصوصا نوشیدنی‌های شیرین- می‌تواند در پیشگیری از بروز پوسیدگی دندان موثر باشد. بهتر است بعد از خوردن غذاهای چسبنده، دندان خود را مسواک بزنید و دهان خود را بشویید.

توصیه می‌شود که غذاهای شیرین و چسبنده مانند میوه‌های خشک را به جای این که به عنوان میان‌وعده مصرف کنید، همراه با وعده‌های اصلی غذا میل کنید. اجتناب از خوردن میان‌ وعده‌های متعدد در طول روز، نخوردن شکلات و شیرینی و خوشبوکننده‌های شیرین نیز می‌تواند در جلوگیری از تشکیل اسید در دهان شما (که منجر به پوسیدگی می‌شود) موثر باشد.

انجام فیشورسیلانت برای پیشگیری از پوسیدگی دندان نیز بسیار موثر است. فیشور سیلانت در اغلب موارد برای کودکان و بعد از این که دندان‌های آسیا آن‌ها درآمد، انجام می‌شود. فیشور سیلانت به صورت یک پوشش نازک پلاستیک مانند روی سطح دندان‌های آسیا است که از تشکیل پلاک روی این دندان‌ها جلوگیری می‌کند.

فلوراید‌تراپی نیز یکی دیگر از روش‌های پیشگیری از پوسیدگی دندان است. ممکن است فلوراید در آب آشامیدنی موجود باشد و همچنین می‌توان از محلول فلوراید نیز استفاده کرد. در معاینات روتین دندانپزشکی نیز از محلول موضعی فلوراید استفاده می‌شود. دندانپزشک شما ممکن است علاوه بر این کار، به شما توصیه کند که از دهان شویه و خمیردندان حاوی فلوراید نیز استفاده کنید.