آبسه دندان و لثه چیست؟ + (بررسی علائم، علل و نحوه درمان آن ها)

آبسه دندان حفره یا ساختاری پر از چرک است که در اثر عفونت باکتریایی ایجاد می‌شود. آبسه ممکن است به دلایل مختلف در اطراف دندان ایجاد شود. آن‌ها معمولاً نتیجه یک عفونت موضعی و تجمع چرک هستند که اگر به موقع درمان شوند مشکلی ایجاد نمی‌کنند. اما اگر درمان‌شان به تعویق بی‌افتد عوارض جبران‌ناپذیری مانند عفونت استخوان، از دست دادن دندان و حتی عفونت‌های خونی و مغزی ایجاد می‌کنند. در ادامه ب انواع، علل، علائم، نحوه درمان و پیشگیری از آن ها آشنا خواهید شد.

دریافت مستقیم نوبت درمان آبسه از سیمادنت

انواع آبسه دندان و لثه کدامند؟

به طور کلی سه نوع اصلی از آبسه‌های دندانی وجود دارد که می‌توانند در نواحی مختلف اطراف دندان ایجاد شوند. هر 3 مورد در ادامه به زبان ساده توضیح داده شده‌اند.

آبسه ژنژیوال (Gingival Abscess)

به ساختارهای چرکی ژنژیوال، آبسه لثه هم گفته می‌شود. این یک ضایعه دردناک و به سرعت پیش رونده است که بین لثه و دندان ایجاد می‌شود. این ساختار همانگونه که گفته شد، نتیجه یک عفونت باکتریایی هستند.

شایع‌ترین علت آبسه لثه برخورد یک جسم خارجی به صورت یا لثه است. حتی در ساده‌ترین حالت برخورد پاپ کورن، خلال دندان و موارد مشابه دیگر به بین دندان و لثه می‌تواند باعث ایجاد این آبسه‌ها شود. پس از وارد شدن آسیب‌ به لثه در مراحل اولیه، آبسه لثه به صورت تورم قرمز رنگ با سطحی براق و صاف ظاهر می‌شود. پس از حدود 48 ساعت، آبسه نوک تیز می‌شود و با پیشرفت بیشتر، احتمال ترکیدن خود به خودی آن افزایش میابد.

آبسه پریودنتال (Periodontal Abscess)

آبسه پریودنتال حفره یا ساختاری کیسه مانند از چرک است که در بافت لثه ایجاد می‌شود. این ساختار، به صورت یک تورم براق و صاف ظاهر می‌شود که از لثه بیرون زده و به لمس حساس است. دندان یا دندان‌های اطراف آبسه نیز ممکن است حساس یا لق شوند.

آبسه پریودنتال معمولاً در بیماران مبتلا به بیماری پریودنتیت ایجاد می‌شود. این وضعیت، مرحله پیشرفته بیماری لثه است که در صورت عدم درمان می‌تواند منجر به از دست رفتن دائمی استخوان نیز شود. ایجاد طولانی مدت پلاک دندانی و تارتار سخت شده (جرم دندان) باعث شروع بیماری ژنژویت (التهاب لثه) و سپس پریودنتیت (عفونت لثه) می‌شود.

آبسه پری آپیکال (Periapical Abscess)

این ضایعه دندانی که نسبتاً خطرناک‌تر است در انتهای ریشه دندان شکل می‌گیرد. در اصل زمانی که می‌گوییم آبسه دندان، منظورمان ایجاد کیسه چرکی و عفونت در این بخش از دندان  است.

در این نوع عفونت‌ها، باکتری ابتدا از طریق پوسیدگی‌های عمقی، ترک خوردگی یا لب پر شدگی دندان‌ها وارد داخلی‌ترین قسمت دندان (پالپ دندان) می‌شود. پالپ دندان شامل بافت‌های نرمی مانند عصب، عروق خونی و بافت همبند است.

هنگامی که باکتری از پالپ عبور می‌کند، می‌تواند تا ریشه نفوذ کرده و آبسه پری اپیکال ایجاد کنند. التهاب، تورم و درد پس از ایجاد عفونت در انتهای ریشه دندان اغلب اولین نشانه‌های این نوع عفونت‌ها است.

علائم آبسه دندان چیست؟

بسته به نوع آبسه (لثه‌ای یا دندانی) و مدت زمان پیشرفت آن، رایج‌ترین علائم آبسه دندان و لثه ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• درد شدید و ضربان‌دار در نزدیکی دندان آسیب دیده که معمولاً ناگهانی می‌آید و می‌رود
• متورم و دردناک شدن غدد لنفاوی در گردن و یا فک
• قرمزی، تورم و التهاب در نزدیکی آبسه لثه
• تورم، ملتهب و براق شدن لثه‌ها
• دردی که هنگام دراز کشیدن بدتر می‌شود و ناگهان شما را از خواب بیدار می‌کند.
• حساسیت دندان به خوراکی‌ها و نوشیدنی‌های سرد، شیرین، گرم یا اسیدی
• بوی بد دهان (حتی پس از مسواک زدن یا شستشوی دهان)
• احساس شل یا لق شدن دندان در اطراف محل عفونت
• درد شدید گوش، گردن و یا فک
• احساس درد هنگام گاز گرفتن یا جویدن
• مشکل در بلع و تنفس
• تورم صورت
• تب
• در صورت پارگی آبسه لثه ممکن است متوجه طعم بد ناخوشایند و بوی بد در دهان خود شوید

چه چیزی باعث آبسه دندان می‌شود؟

علت اصلی و اولیه ایجاد این ضایعات دهانی، تجمع پلاک به دلیل بی‌توجهی به مراقبت از دهان و دندان است. این یعنی افرادی که معمولاً در مسواک زدن، نخ دندان کشیدن یا استفاده منظم از فلوراید کوتاهی می‌کنند بیشتر مستعد ابتلاء به چنین عفونت‌هایی هستند. سایر عوامل خطر مرتبط با آبسه دندان عبارتند از:

آسیب و صدمه به دندان

جراحات، آسیب‌های دندانی یا تَرک‌های عمیق ایجاد شده در بافت دندان به باکتری‌ها اجازه می‌دهد تا به قسمت‌های عمیق‌تر دندان یا لثه نفوذ پیدا یابند. این مساله می‌تواند باعث ایجاد تجمعات چرکی و کم کم عفونی شود.

بیماری‌ها و برخی داروها

افرادی که سیستم ایمنی ضعیف‌تری دارند یا افرادی که برای بیماری‌های جدی دارو مصرف می‌کنند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به آبسه دندان هستند. این موضوع معمولا شامل بیمارانی می‌شود که تحت  شیمی‌درمانی یا درمان با استروئیدها هستند و یا اینکه از دیابت رنج می‌برند.

رژیم‌های غذایی سرشار از قند

خوردن غذاهای شیرین و فرآوری شده باعث ایجاد پلاک و جرم دندانی می‌شود. بدون مسواک زدن، تمیز کردن و نخ دندان کشیدن مناسب، پوسیدگی دندان ممکن است در افرادی که این رژیم‌های غذایی را دنبال می‌کنند ایجاد شود. پوسیدگی درمان نشده می‌تواند بعداً منجر به آبسه دندان و یا لثه شود.

درمان آبسه دندان و لثه چیست؟

برای درمان هر دو نوع آبسه مخصوصاً از آن‌هایی که در بافت لثه ایجاد می‌شود، بسته به نوع و شدت عفونت، سه گزینه درمانی در دسترس است. برای شروع روند درمان ابتدا باید توسط یک دندانپزشک ویزیت شوید تا علت، نوع و میزان پیشرفت ضایعه تشخیص داده شود سپس درمان های زیر در نظر گرفته می‌شود:

دکتر ساسان ترابیان

دکتر ساسان ترابیان فارغ التحصیل دندانپزشکی در سال ۱۳۸۱ از دانشگاه علوم پزشکی مشهد هستند. ایشان یکی از باتجربه ترین دندانپزشکان عمومی در کلینیک دندانپزشکی سیمادنت هستند.

پروفایل دکتر

دریافت نوبت از دکتر

درناژ یا تخلیه آبسه

اگر ضایعه به موقع درمان شود و پیشرفت نکرده باشد، برای درمان معمولاً تخلیه آبسه توصیه می‌شود. در طول عمل، دندانپزشک (معمولاً یک متخصص لثه) یک برش کوچک در آبسه ایجاد می‌کند تا چرک و عفونت احتمالی را تخلیه کند. دندانپزشک سپس ناحیه عفونی را تمیز می‌کند و پس از تخلیه کامل برای بیمار آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کند. در ویدئوی زیر نحوه تخلیه آبسه توسط دندانپزشک را مشاهده می‌فرمایید.

دکتر هاوش غارتی

دکتر غارتی متخصص و جراح بیماری های لثه در کلینیک تخصصی سیمادنت هستند. ایشان بورد تخصصی پریودنتولوژی خود را در سال ۱۳۹۰ اخذ کردند. آن دسته از بیماران و مراجعان گرامی که برای مشکلات مربوط به لثه، جراحی دهان و دندان و کاشت ایمپلنت به سیمادنت مراجعه می کنند توسط ایشان ویزیت می شوند.

پروفایل دکتر

دریافت نوبت از دکتر

درمان ریشه دندان

درمان ریشه دندان که به آن در اصطلاح عامه عصب‌کشی دندان نیز گفته می‌شود زمانی ضروری است که باکتری به پالپ و ریشه دندان گسترش یافته باشد یا آبسه به صورت پری‌اپیکال باشد.

در طول درمان ریشه دندان، دندانپزشک پالپ دندان عفونی را از ریشه دندان بیمار بر می‌دارد و همچنین اقدام به تخلیه آبسه دندان می‌کند. در نهایت کانال ریشه تمیز شده، شکل داده می‌شود و اغلب بعد از مهر و موم کردن با روکش دندان ترمیم می‌شود. عمل عصب کشی دندان معمولاً در یک تا دو ویزیت دندانزشکی توسط یک متخصص اندو انجام می‌شود.

کشیدن دندان

کشیدن دندان پس از آسیب‌دیدگی جدی دندان‌ها در اثر بیماری، پوسیدگی دندان و یا ترومای شدید، ممکن است یکی از گزینه‌های درمانی باشد. اما اگر درمان آبسه به تعویض افتاده باشد و یا با کمک درمان ریشه موفق به حفظ دندان نشویم، باید آن را از حفره دهان خارج کنیم.

بهترین آنتی بیوتیک برای آبسه دندان چیست؟

آنتی‌بیوتیک‌هایی که معمولاً برای آبسه‌های دندانی تجویز می‌شوند شامل آموکسی سیلین و پنی سیلین هستند. این آنتی بیوتیک‌ها همچنین بسیاری از عفونت های عمومی و سایر عفونت های دندان را درمان می‌کنند.

دندانپزشک شما ممکن است مترونیدازول و پنی سیلین را برای درمان عفونت‌های باکتریایی تجویز کند. اما بسیار مهم است که بدانید آنتی‌بیوتیک‌ها به تنهایی نمی‌توانند موفق به درمان آبسه دندان یا لثه شوند. در عوض، آنها را بعد از درمان ریشه یا پس از کشیدن دندان برای کمک به رفع عفونت مصرف می‌کنند.

چطور درد آبسه را تسکین دهیم؟

ایبوپروفن و مسکن‌های مشابه می‌توانند به کنترل درد آبسه دندان قبل از مراجعه به دندانپزشک آن هم به صورت موقت کمک کنند. بسیاری از این داروها را می توان بدون نسخه خریداری کرد و نیازی به نسخه ندارند. همچنین می‌توانید آنها را همراه با آنتی بیوتیک هایی که دندانپزشک شما پس از درمان برایتان تجویز می کند مصرف کنید.

عوارض آبسه دندان درمان نشده چیست؟

آبسه لثه و  مخصوصاً دندان، باید به سرعت درمان شود وگرنه خطر عوارض جدی در خصوص آن وجود دارد. اگر عفونت دندان خود را نادیده بگیرید یا مدت زیادی برای درمان صبر کنید، ممکن است موارد زیر را تجربه کنید:

از دست دادن دندان

اگر دندان بر اثر عفونت به شدت ضعیف شود، روت کانال تراپی یا درمان ریشه نمی‌تواند آن را نجات دهد. در این صورت، باید دندان را برداشته و با ایمپلنت، بریج یا پروتز دندان مصنوعی متحرک آن را جایگزین کرد.

عفونت استخوان

اگر درمان آبسه دندان به تعویض بی‌افتد و یا درمان آن ناموفق باشد، عفونت ایجاد شده می‌تواند به استخوان سرایت کند.

عفونت‌های سینوسی

به جز عفونت استخوان، این امکان وجود دارد که عدم درمان آبسه لثه و دندان باعث بروز عفونت‌های مکرر و دردناک سینوس ها شود.

سِپتی سِمی

سپتی سمی یک شرایط تهدید کننده حیات است و زمانی رخ می دهد که کل جریان خون شما عفونی شود. در موارد نادر اگر درمان آبسه دندان و لثه برای یک مدت طولانی به تعویق افتاده باشد احتمالا سرایت عفونت به خون بالا می رود.

آبسه مغزی

عفونت آبسه دندانی می‌تواند به مغز برود و منجر به آبسه دیگری در آن ناحیه شود. این وضعیت نسبتاً نادر است. اما اگر عفونت به اندازه کافی شدید شود، ممکن است رخ دهد. آبسه مغزی خطرناک است و برای درمان نیاز به مراجعه به اورژانس یا بیمارستان دارد.

پیشگیری: چطور از بروز آبسه لثه یا دندان جلوگیری کنیم؟

رعایت بهداشت دهان و دندان همیشه بهترین راه برای جلوگیری از بروز هر گونه بیماری چه داخل حفره دهان و چه در سایر بخش‌های دیگر بدن است. بنابراین بهتر است برای پیشگیری از آبسه دندان و لثه، اقدامات بهداشتی زیر را با دقت دنبال کنید:

• فرقی نمی‌کند مسواک برقی باشد یا دستی، در هر صورت روزانه 2 بار دندان‌های خود را با خمیر دندان حاوی فلوراید تمیز کنید.
• مسواک یا سری مسواک استفاده شده خود را بعد از هر 3 تا 4 ماه تعویض کنید.
• هر روز در کنار مسواک زدن از نخ دندان‌ها برای تمیز کردن فضای بین دندان‌های خود کمک بگیرید.
• برای کمک به جلوگیری از تشکیل پلاک و پوسیدگی دندان، روزانه از دهانشویه فلوراید یا ضد عفونی کننده استفاده کنید.
• چکاپ‌های دوره‌ای دندانپزشکی شامل جرمگیری دندان، رادیوگرافی‌های تشخیصی و معاینات روتین را از دست ندهید.
• اغلب آب حاوی فلوراید بنوشید
• رژیم غذایی متعادل و سالم داشته باشید و مصرف قند را کاهش دهید.