آبسه یا عفونت دندان و درمان آن

فهرست مطالب

• علائم بروز آبسه دندان
• علت‌ها
• عوامل خطرزا
• علائم
• عوارض
• درمان
• پیشگیری

به عفونت دندان و لثه، آبسه دندان یا آبسه لثه هم گفته می‌شود. عفونت به شکل تورم پر از مایعات چرکی در ریشه دندان یا سطح لثه ظاهر می‌شود. عفونت دندان می‌تواند به دلیل پوسیدگی دندان باشد. آبسه دندان تجمع چرک حاصل از عفونت در دندان و لثه است. آبسه‌های دندانی بسیار دردناک بوده و در شما احساس مریضی ایجاد می‌کنند. در صورتی که آبسه و عفونت دندان ها یا لثه درمان نشوند، وضعیت بیماری وخیم‌تر شده و استخوان‌های اطراف ناحیه عفونی‌شده تخریب می‌شوند.

علائم بروز آبسه دندان

• احساس درد طولاني، شديد و تير کشيدن يک طرف صورت که ممکن است به چشم‌ها، شقيقه يا اطراف گردن هم کشيده شود. حتي ممکن است شما نتوانيد تشخيص دهيد که کدام دندان يا کدام نقطه از دهان شما منشأ اين درد شديد است.
• درد سنگين در يک طرف دهان يا در يک يا چند تا از دندان‌ها که غذا خوردن را براي شما مشکل مي‌کند و در هنگام شب مي‌تواند خيلي شديدتر باشد، به طوري که از شدت درد از خواب بيدار مي‌شويد.
• درد شديد يکي از دندان‌ها به طوري که شما نتوانيد دندان‌هاي ديگر را روي آن فشار دهيد. همچنين ممکن است احساس کنيد که اين دندان شما کمي بالا آمده است يا کمي لق شده است.
• ورم شديد در داخل يا خارج دهان در محل لثه در اطراف يک يا چند دندان يا بر روي صورت. اين ورم ممکن است همراه با درد يا بالا رفتن دماي بدن باشد و يا بدون اين علائم باشد.
• پيدايش ورم يا يک برآمدگي بسيار کوچک بر روي لثه در قسمت بالا يا زير دندان که ممکن است دردناک يا بدون درد باشد. همچنين ممکن است يک مزه خاص و غير طبيعي در دهان خود احساس کنيد. 

علت‌ها

آبسه دندان هنگامي ايجاد مي‌شود که باکتري‌ها به مغز دندان (پالپ) حمله مي‌کنند. مغز دندان داخلي‌ترين لايه دندان است که از يک بافت نرم حاوي رگ‌هاي خوني، عصب‌ها و بافت همبند تشکيل شده است. باکتري‌ها از راه پوسيدگي‌ها يا شکستگي و ترک‌هاي موجود بر روي دندان به داخل آن وارد شده و خود را به ريشه دندان مي‌رسانند. عفونت باکتريايي باعث بروز تورم و التهاب در محل دهان و دندان مي‌شود. چرک حاصل از عفونت از طريق فضاي تنگي که التهاب در داخل آن تشکيل مي‌شود، به داخل يک کيسه (آبسه) در نوک ريشه دندان رانده مي‌شود و با تجمع اين چرک، آبسه ايجاد مي‌شود.

عوامل خطرزا

عوامل زير مي‌تواند خطر بروز آبسه دندان را افزايش دهد:

• عدم رعايت بهداشت دندان‌ها. رعايت نکردن بهداشت لثه و دندان‌ها – مثلاً مسواک نزدن و نکشيدن نخ دندان حداقل دو بار در روز – مي‌تواند خطر بروز پوسيدگي دندان، بيماري‌هاي لثه، آبسه دندان و ساير بيماري‌هاي دهان و دندان را در شما افزايش دهد.
• رژيم غذايي داراي قند فراوان. مصرف زياد غذاهاي حاوي قند مانند نوشابه‌‌هاي قنددار و شيريني مي‌تواند موجب پوسيدگي دندان و به دنبال آن بروز آبسه دندان شود.
• ابتلا به بيماري‌هاي مرتبط. ابتلا به بيماري‌هايي که باعث ضعيف شدن سيستم ايمني بدن شما مي‌شود، مانند ديابت يا بيماري‌هاي سيستم خود ايمني، مي‌تواند خطر بروز عفونت دندان و آبسه دندان را نيز افزايش دهد. 

علائم

شايع‌ترين علائم آبسه دندان، درد شديد و مداوم دندان است که منجر به احساس درد تپنده و شديد در هنگام گاز گرفتن و تماس دندان‌ها با هم و تير کشيدن ناحيه دهان و دندان مي‌شود. ساير علائم آن عبارت است از:

• تب
• احساس درد در هنگام جويدن غذا
• حساس شدن دندان‌ها نسبت به گرما و سرما (غالباً نسبت به گرما حساس مي‌شود و هنگام سرد شدن، درد آن کمي تسکين پيدا مي‌کند)
• احساس مزه تلخي در دهان
• بوي نامطبوع دهان و نفس
• غده‌هاي ورم کرده در ناحيه گردن
• ناراحتي عمومي، عدم آسودگي و احساس بيمار بودن
• قرمز شدن و ورم لثه‌ها
• ورم در ناحيه فک بالا يا پايين
• ايجاد زخم باز و داراي ترشح بر روي کنار لثه
• لق شدن دندان

اگر ريشه دندان به خاطر عفونت از بين برود، ممکن است درد دندان متوقف شود. اما اين به معني بهبود يافتن عفونت نيست، بلکه عفونت همچنان به صورت فعال وجود دارد و به بافت‌هاي اطراف سرايت مي‌کند و آن‌ها را از بين مي‌برد. بنابراين اگر هر يک از علائم فوق را مشاهده کرديد، حتي اگر درد دندان شما ساکت شد، حتماً به دندانپزشک مراجعه کنيد.

عوارض

آبسه دندان بدون درمان کردن، به خودی خود برطرف نخواهد شد. اگر آبسه یا همان کیسه حاوی چرک، پاره شود ممکن است درد ناشی از آن تا حد زیادی کاهش پیدا کند، اما باز هم نیاز به درمان دارد. اگر آبسه دندان تخلیه نشود، ممکن است عفونت به آرواره‌ها و سایر نقاط سر و گردن نیز گسترش پیدا کند. حتی ممکن است باعث بروز سپسیس یا عفونت خونی شود که یک نوع عفونت گسترده و تهدید کننده جدی به شمار می‌رود. اگر سیستم ایمنی بدن شما ضعیف باشد و آبسه دندان را نیز درمان نکنید، خطر گسترش عفونت به سایر نقاط بدن شما بسیار بیشتر از کسی است که سیستم ایمنی سالم و قوی دارد.

درمان

برداشتن آبسه از طریق کانال ریشه

اگر آبسه به خاطر پوسیدگی دندان یا شکستگی و ترک خوردگی دندان باشد:

• دندان و بافت‌های اطراف آن بی‌حس شده و یک سوراخ از بالای دندان به قسمت داخل آن ایجاد می‌شود.
• چرک و بافت‌های مرده از قسمت مرکز دندان خارج می‌شود.
• قسمت داخل دندان و کانال‌های ریشه آن به طور کامل تمیز شده و با یک ماده دائمی پُر می‌شود.
• یک روکش بر روی دندان پُر شده قرار داده می‌شود تا آن را محافظت کند.
• اگر آبسه دندان به خاطر بروز عفونت در ناحیه بین دندان و لثه باشد:
• آبسه خارج شده و جای آن به طور کامل تمیز می‌شود.
• سطح ریشه دندان تمیز و نرم می‌شود.
• در اغلب موارد یک جراحی یا شکل‌دهی مجدد لثه انجام می‌گیرد تا از بروز مجدد عفونت جلوگیری شود.

کشیدن دندان

دندان در صورتی باید کشیده شود که:

• پوسیدگی یا عفونت دندان به قدری شدید است که نمی‌توان آن را از طریق پُر کردن یا عصب‌کشی درمان کرد.
• شکستگی یا ترک‌خوردگی دندان به صورتی است که نمی‌توان آن را ترمیم کرد.
• عفونت یا تخریب بافت (استخوان) بین دندان و لثه خیلی شدید باشد.
• اگر دندان کشیده شود، به جای آن یکی از موارد زیر گذاشته می‌شود:
• بریج
• ایمپلنت
• دندان مصنوعی

درمان دارویی

• آنتی بیوتیک برای رفع بقایای عفونت دندان یا لثه‌ها
• داروهای مسکن بدون نسخه از قبیل ایبوپروفن یا استامینوفن

درمان‌های خانگی

در طول مدت زمانی که آبسه دندان شما در حال بهبود و برطرف شدن است، ممکن است دندانپزشک موارد زیر را نیز برای کمک به کاهش درد و ناراحتی به شما توصیه کند:

• شستشوی دهان با آب نمک گرم
• مصرف داروهای مسکن بدون نسخه در صورت لزوم

پیشگیری

برای پیشگیری از بروز آبسه دندان، جلوگیری از پوسیدگی آن اهمیت بسیار زیادی دارد. مهم‌ترین نکته برای جلوگیری از پوسیدگی دندان، مراقبت خوب و رعایت بهداشت دهان و دندان است. مواردی که باید رعایت شود، عبارت است از:

• نوشیدن آب‌های حاوی فلور
• مسواک زدن دندان‌ها حداقل دو بار در روز با استفاده از خمیر دندان حاوی فلور
• استفاده از نخ دندان یا تمیز کننده‌های بین دندان‌ها برای تمیز کردن کامل فضای بین دندان‌ها به صورت روزانه
• تعویض کردن مسواک هر 3 تا 4 ماه یک بار یا در هر زمانی که پُرزهای آن ساییده و فرسوده شود.
• داشتن یک رژیم غذایی متعادل و کاهش مصرف غذاها و میان وعده‌های قنددار
• مراجعه به دندانپزشک به طور مرتب برای چکاپ و تمیز کردن حرفه‌ای دندان‌ها
• استفاده از دهان شویه‌های ضد میکروبی یا حاوی فلور به منظور اضافه کردن یک لایه محافظ در برابر پوسیدگی دندان