عصب کشی دندان یا درمان ریشه چیست؟ (همراه با فیلم و عکس)

پوسیدگی، بیماری و آسیب‌های وارده به دندان (و پالپ درون آن)، می‌تواند منجر به از دست رفتن دندان شود. با این حال، با پیشرفت درمان‌های دندانپزشکی و تکنولوژی‌های مدرن، امروزه دندان‌ها شانس بیشتری برای نجات یافتن پیدا می‌کنند. به عنوان مثال، درمان ریشه یا روت کانال تراپی یا همان عصب کشی دندان، مجموعه‌ای از درمان‌هاست که با برطرف کردن عفونت پالپ، به نجات دندان آسیب دیده کمک شایانی می‌‎‌کنند.

در این مقاله ابتدا با پالپ دندان و علت عفونت آن آشنا خواهید شد و در ادامه درباره عصب کشی دندان و مراحل آن توضیحات کاملی خواهید خواند.

پالپ دندان چیست؟

سطحی‌ترین لایه دندان مینا نام دارد. این لایه سفید، سفت و سخت است. در زیر این لایه، عاج یا دنتین قرار دارد که نرم‌تر از مینا و بسیار حساس است. در داخلی‌ترین بخش دندان نیز اتاقک پالپ وکانال‌های دندان هستند.

در داخل این اتاقک و ریشه، بافت‌های نرم و زنده دندانی شامل عروق خونی، اعصاب و بافت همبند قرار دارند که در مجموع با نام پالپ شناخته می‌شوند. در اصطلاح به پالپ، مغز دندان نیز گفته می‌شود.  پالپ دندان دارای بافتی ژل مانند است و از 75 درصد آب + 25 درصد مواد آلی تشکیل شده.

زمانی که این بخش از دندان به هر دلیلی دچار عفونت شود، علائم آزاردهنده‌ای بروز می‌کنند که دندان درد شایع ترین این علائم است. در صورت عدم درمان به موقع این عفونت با درمان‌های ریشه دندان یا عصب کشی دندان، احتمال آسیب رسیدن به دندان و حتی از دست رفتن آن وجود دارد.

چه عواملی باعث عفونت پالپ و نیاز به عصب کشی دندان می شوند؟

اصلی‌ترین علت عفونت دندان، ورود باکتری‌ها به داخل پالپ است. باکتری‌ها معمولاً به دنبال هر یک از شرایط زیر، به پالپ دسترسی پیدا می‌کنند:

• پوسیدگی شدید دندان
• ترک خوردگی دندان
• لب پر شدگی دندان
• شکستگی دندان
• عفونت لثه
• شکست درمان ریشه قبلی

از کجا متوجه شویم که به عصب کشی نیاز داریم؟

با داشتن هر کدام از علائم زیر، احتمالاً نیاز به درمان ریشه یا روت کانال تراپی خواهید داشت:

• پوسیدگی‌های پیشرفته دندان
• دندان دردهای شدیدی که پس از جویدن یا هنگام اعمال فشار احساس می‌شود
• حساسیت شدید دندان به مواد سرد یا گرم
• تورم و حساسیت لثه در نزدیکی دندانی که دچار عفونت شده
• تغییر رنگ دندان و یا لثه (لثه‌های ممکن است در محل عفونت تیره‌تر باشند)
• آبسه دندان (برآمدگی پر از چرک لثه در نزدیکی ریشه دندان)
• کیست دندان

برای درمان ریشه دندان باید به چه دندانپزشکانی مراجعه کنیم؟

اندودنتیست‌ها

اندودنتیکس (Endodontics) یا ریشه درمانی یکی از تخصص‌های اصلی دندانپزشکی است که بر پیشگیری، تشخیص و درمان بیماری‌های پالپ دندان تمرکز دارد. اندودنتیست‌ها ارائه دهندگان اصلی درمان‌های روت کانال تراپی یا عصب کشی دندان هستند.

دکتر فروغ خدادادنژاد

• دارای درجه دکترای حرفه ای دندانپزشکی
• متخصص درمان ریشه (اندودانتیکس)
• مولف و مترجم چندین جلد کتاب دندانپزشکی تخصصی
• بیش از 10 سال سابقه درمان تخصصی ریشه دندان

پروفایل دکتر

دریافت نوبت از دکتر

در حالت معمول، ممکن است این متخصصان در طول یک روز کاری بیش از 5 بیمار نیازمند به درمان ریشه را ویزیت و درمان کنند. بنابراین تجربه، مهارت و دانش اندودنتیست‌ها در درمان مشکلات ریشه و پالپ بسیار بسیار بیشتر از دندانپزشکان دیگر است. (آمار حدودی است)

اندودنتیست‌ها برای درمان ایمن و موثر بیماران خود، نیاز به آموزش تخصصی در درمان ریشه دارند و از فناوری‌های پیشرفته و مدرنی مانند تصویربرداری دیجیتال و میکروسکوپیک استفاده می‌کنند.

دندانپزشکان عمومی

به جز متخصصان درمان ریشه، بسیاری از دندانپزشکان عمومی نیز می‌توانند روت کانال‌تراپی انجام دهند. با این حال آنها در درمان تخصصی ریشه دندان، آموزش پیشرفته و اصولی نمی‌بینند. برخلاف اندودنتیست‌ها، دندانپزشکان عمومی در خوش‌بینانه‌ترین حالت، ممکن است روزانه تا 2 بیمار که نیازمند عصب کشی دندان هستند را ویزیت و درمان کنند. (آمار حدودی است)

دکتر ساسان ترابیان

دکتر ساسان ترابیان فارغ التحصیل دندانپزشکی در سال ۱۳۸۱ از دانشگاه علوم پزشکی مشهد هستند. ایشان یکی از باتجربه ترین دندانپزشکان عمومی در کلینیک دندانپزشکی سیمادنت هستند.

پروفایل دکتر

دریافت نوبت از دکتر

برای درمان روت کانال تراپی باید چه مراحلی را طی کنیم؟

1. بی حس کردن دندان و اطراف آن

اولین مرحله درمان ریشه بی‌حس کردن دندان است. اینکار تضمین می‌کند که شما در طول عمل روت کانال تراپی درد یا احساس ناراحتی نداشته باشید. پس از اعمال بیحسی، دندانپزشک از یک محافظ کوچک برای تمیز، خشک و ایزوله نگه‌داشتن دندان مورد نظر در طول درمان استفاده می‌کند.

2. دسترسی به پالپ دندان

پس از آنکه بی‌حسی به طور کامل اعمال شد، اندودنتیست سوراخ کوچکی از طریق سطح جونده دندان ایجاد می‌کند. این سوراخ یا حفره که با دقت بسیار بالایی ایجاد می‌شود، دسترسی متخصص به اتاقک پالپ و ریشه دندان را فراهم می‌کند.

3. خارج کردن پالپ آلوده

پس از ایجاد دسترسی به اتاقک پالپ، متخصص با دقت تمام بافت‌های نرم را از داخل دندان جدا و خارج می‌کند. اندودنتیست سپس با استفاده از ابزارهای کوچک و ظریفی به نام فایل کانال‌های ریشه را کاملا تمیز کرده و شکل می‌دهد. در همین مرحله، داخل کانال‌ها را به خوبی شستشو داده و کاملا ضدعفونی می‌کنند تا تمام باکتری‌های موجود در محل از بین بروند و دوباره عفونت ایجاد نکنند.

4. پر کردن کانال‌ها

شستشو و تمیز کردن کامل ریشه‌ها که به اتمام رسید، آن‌ها را با ماده مخصوصی به گوتا پرکا مهر و موم می‌کنند. این ماده به صورت دائمی داخل ریشه‌ها قرار می‌گیرد. در نهایت روی گوتا پرگا نیز با مواد پر کردنی، دندان را تا انجام ترمیم دائمی، موقتا پر می‌کنند.

5. ترمیم نهایی دندان

پس از تکمیل فرآیند عصب کشی دندان، در یک جلسه دیگر برای انجام فرآیند نصب روکش دندان یا پر کردن دائمی آن، به نزد دندانپزشک، مراجعه خواهید کرد.

مراقبت های بعد از درمان ریشه: چطور از دندان عصب کشی شده مراقبت کنیم؟

نحوه مدیریت درد

هرچند که در طول عصب کشی دندان دردی تجربه نخواهد شد، اما پس از آن و با از بین رفتن اثر بیحسی، ممکن است درد خفیفی احساس کنید. این درد به راحتی قابل کنترل است و بسته به بیمار، داروهای مسکن بدون نسخه مانند ایبوپروفن برای چند روز اول پس از درمان توصیه خواهد شد.

محدودیت های غذایی و نحوه جویدن غذا

از آنجا که پس از روت کانال تراپی هنوز ترمیم دائمی (معمولا روکش) قرار داده نشده است، بهتر است از خوردن، جویدن یا گاز گرفتن غدا با دندانی که درمان شده خودداری کنید. تا زمانی که روکش آماده نشده با سمتی که تحت درمان بوده، غذا نجوید. اما به محض دریافت روکش، می‌توانید مانند سابق با هر دو طرف غذا بجوید. همچنین بسیار مهم است که از مصرف غذاهای چسبناک یا سفت و سخت خودداری کنید و تا زمان بهبودی کامل دندان، فقط غذای نرم بخورید.

نکات بهداشت دهان و دندان

اندودنتیست‌ها توصیه می‌کنند پس از درمان ریشه دندان روال روزانه بهداشت دهان و دندان مانند مسواک زدن، نخ دندان کشیدن و استفاده از دهانشویه همچنان ادامه داشته باشد. البته اطراف دندانی که درمان شده تا زمان بهبودی نسبی نباید با فشار و یا مسواک نامناسب تمیز شود.

پس از بهبود کامل دندان، بهتر است که به طور منظم تحت چکاپ و ویزیت دندانپزشک قرار بگیرید. بنابراین مانند سابق هر 6 ماه یکبار برای ویزیت به کلینیک دندانپزشکی مراجعه کنید. همچنین علاوه بر معاینات منظم جرمگیری دندان را نیز فراموش نکنید. درباره جرمگیری در صفحه “0 تا 100 جرمگیری” اطلاعات مفیدی ارائه شده که خواندن آن می‌تواند برای شما نیز  مفید باشد.

هزینه عصب کشی دندان چقدر است؟

بسته به فاکتورهای مختلف محدوده قیمت درمان ریشه می‌تواند نسبتا گسترده باشد. در سال 1400 هزینه عصب کشی دندان به صورت حدودی بین 500 تا 2 میلیون و 900 هزار تومان باشد. برخی از مهم‌ترین عوامل تاثیر‌گذار بر روی هزینه این درمان عبارتند از:

• موقعیت دندان (خلف یا قدام دهان)
• میزان عفونت دندان
• تعداد کانال و ریشه دندان
• نوع ترمیم
• تجربه، مهارت و تخصص دندانپزشک
• نوع درمان (عمومی یا تخصصی)
• درمان اولیه یا مجدد بودن عمل
• شهر و محل زندگی
• موقعیت کلینیک یا مطبی که درمان را در آن انجام می دهید

برای اطلاع از جدیدترین تعرفه‌های روت کانال تراپی انواع دندان‌ها در سال 1400 روی “قیمت ترمیم دندان” کلیک کنید.

درمان جایگزین روت کانال تراپی چیست؟

اگر عفونت به موقع تشخیص داده شود می‌توان با درمان ریشه، دندان را نجات داد. حتی در برخی موارد در صورتی که درمان ریشه قبلی شکست خورده باشد، می‌توان مجددا عصب کشی دندان انجام داده و دندان را حفظ کرد.

چنانچه شدت عفونت زیاد باشد و روش‌های معمولی درمان ریشه هم پاسخگو نباشد 2 درمان جایگزین برای روت کانال تراپی وجود دارد. اولی جراحی ریشه دندان یا اپیکواکتومی است. در این جراحی عفونت عود شده انتهای ریشه دندان و اطراف آن برداشته می شود. درباره این جراحی به صورت مفصل در صفحه “0 تا 100 اپیکواکتومی” توضیحاتی ارائه داده ایم در صورت تمایل به آن صفحه مراجعه بفرمایید.

همچنین در مواردی ممکن است درمان ریشه و حتی جراحی اپیکواکتومی پاسخگو نباشد که در نهایت اقدام به کشیدن دندان می کنیم. در واقع زمانی که به هیچ روشی نتوانیم دندان را حفظ کنیم به جهت درمان اصولی عفونت و حفظ استخوان و لثه دندان را خارج می کنیم. برای آشنایی با نحوه “کشیدن دندان با جراحی و بدون جراحی” نیز روی لینک مشخص شده کلیک بفرمایید.

پاسخ به سوالات رایج درباره درمان ریشه دندان