کیست دندان ، لثه، دهان و ریشه دندان: درمان و علت

فهرست مطالب کیست دندان ، لثه، دهان و ریشه دندان: درمان و علت

• انواع کیست دندان
• علل
• علائم
• تفاوت بین کیست و آبسه دندان
• عوارض
• مشاوره و تشخیص
• درمان
• پیشگیری

کیست کیسه‌ی پر از مایعی است که داخل بافت ایجاد می‌شود و سرطانی نیست. احتمال تشکیل کیست در نقاط بسیاری از بدن وجود دارد. کیست‌های اطراف صورت و دهان زیر پوست، زیر غشاء مخاطی دهان، داخل غدد بزاقی و درون استخوان فک ایجاد می‌شود. کیست فک بسیار آهسته رشد می‌کند و اکثر بیماران با هیچ علامتی مواجه نمی‌شوند. کیست غالباً به صورت تصادفی در عکس رادیوگرافی‌ مشاهده می‌شود که برای تشخیص دیگر عارضه‌ها گرفته شده است. کیست عفونی دردناک است. بعضی کیست‌ها بسیار بزرگ هستند، به دندان‌های مجاور آسیب می‌زنند و باعث لق شدن آن‌ها می‌شوند.

انواع کیست دندان

شایع‌ترین کیست‌های دهان و دندان به شرح زیر است:

• کیست پریفرال یا کیست لثه: این نوع کیست معمولاً روی لثه ایجاد می‌شود و بر ساختار استخوانی دندان تاثیر مستقیم ندارد.
• کیست پریودنتال: این نوع کیست زمانی شکل می‌گیرد که پلاک به لثه آسیب بزند و باعث ساییدگی دندان بشود. پس از آن پاکت‌های لثه یا فاصله‌هایی بین لثه‌ها و دندان‌ها ایجاد می‌شود که به محل تشکیل آبسه تبدیل می‌شود.
• کیست پری اپیکال: این کیست نتیجه عفونت کردن پالپ یک دندان است که به جز کشیدن دندان درمان دیگری ندارد.
• کیست دنتی ژروس: اطراف دندان‌های نهفته مانند دندان عقل ایجاد می‌شود.
• کیست ادنتوژنیک یا پریموردیال: این کیست از سلول‌های باقیمانده به جا مانده از جوانه‌های دندان در حال رشد تشکیل می‌شود.
• کیست رادیکولار: این نوع کیست با عفونت نوک ریشه‌های دندان همراه است.
• کراتوسیست: نوع خاصی از کیست است که عموماً پس از درمان ایجاد می‌شود و به عنوان “تومور ادنتوژنیک کراتوسیست” طبقه‌بندی می‌شود.
• آملوبلاستوم تک کیستی: توموری ادنتوژنیک است که تهاجم موضعی دارد.

علل

• صدمه یا آسیب دیدن دندان: کیست دندان غالباً پی‌آمد آسیب یا صدمه دیدن دندان است.
• پوسیدگی دندان: شایع‌ترین دلیل ایجاد کیست پوسیدگی دندان است که به سوراخ شدن دندان منجر می‌شود و معمولاً نقطه شروع عفونت کردن دندان است.
• جمع شدن پلاک در دهان: این عارضه نتیجه کوتاهی در رعایت بهداشت دهان و دندان، تغذیه نامناسب و عدم مراجعه منظم به دندانپزشک و جرم‌گیری نکردن دوره‌ای است.

علائم

• کیست بافت نرم توده‌ای کوچک و بدون درد است که قطر آن غالباً کوچک‌تر از یک اینچ است.
• کیست زیر پوست داخل لب پایین، داخل گونه‌ها یا لثه‌ها ایجاد می‌شود.
• کیست معمولاً بدون درد است، مگر آن که عفونی باشد.
• کیست کوچک ادنتوژنیک داخل فک بدون درد است.
• اگر کیست ادنتوژنیک بزرگ و عفونی شود، دردناک نیز خواهد شد.
• کیست باعث برجسته شدن استخوان فک و لق شدن و حرکت کردن دندان می‌شود.

تفاوت بین کیست و آبسه دندان

• آبسه: آبسه عفونت موضعی حادی است که با درد، ورم (برای مثال متورم شدن لثه یا حتی صورت و گونه) و گاهی اوقات بدمزه یا بدبو شدن دهان همراه است.
• کیست: کیست لزوماً عفونی نیست و به آهستگی بدون هیچ علامتی طی چندین ماه یا چندین سال رشد می‌کند.

عوارض

کیست دندان مشکلات متعددی را به وجود می‌آورد، اما گاهی ماه‌ها یا حتی سال‌ها تشخیص داده نمی‌شود عوارض ناشی از کیست عبارت است از:

• کیست عفونی می‌شود و باعث دندان درد و یا ورم می‌شود. ( می توانید از اینجا مقاله تسکین دندان درد را بخوانید )
• کیست به آهستگی جایگزین بخشی از بافت استخوان می‌شود و فک را ضعیف می‌کند.
• کیست به دیگر دندان‌ها و ساختارهای فشار می‌آورد و باعث بی‌نظمی و نامرتب شدن دندان‌ها می‌شود.
• کیست عملکرد عادی دندان و بافت‌های دهان را مختل می‌کند.
• گاهی اوقات چاره‌ای جز کشیدن دندان آسیب دیده باقی نمی‌ماند.
• بیماری از دندان به پوست سرایت می‌کند و باعث تغییر رنگ دندان می‌شود؛ در این حالت لکه‌هایی روی دندان ایجاد می‌شود و بیمار با ورم و درد و ناراحتی صورت مواجه می‌شود.
• استخوان فک نیز در اثر عفونت کردن دندان آسیب می‌بیند و در نتیجه التهاب استخوان (استئومیلیت) و در پی آن مشکلاتی مانند تحلیل استخوان بروز می‌یابد.

مشاوره و تشخیص

مشاوره بخش مهمی از درمان و فرصتی مناسب برای معاینه و بررسی عارضه‌های موجود است. دندانپزشک پس از معاینه و رادیوگرافی تشخیص صحیحی انجام می‌دهد. گاهی اوقات چون کیست بزرگ یا نزدیک ساختارها است، باید سی تی اسکن انجام شود تا تصویری سه بعدی به دست آید و بتوان از آن برای جراحی استفاده کرد. دندانپزشک مراحل جراحی و نتایج مورد انتظار را به بیمار توضیح می‌دهد.

درمان

تخلیه کیست لثه یا کیست پریفرال

دندانپزشک چرک را تخلیه می‌کند تا درد و فشار ناشی از کیست لثه یا کیست پریفرال از بین برود. از آنجایی که پس از کشیدن دندان بین لثه و دندان کشیده شده فضایی داخل پاکت لثه باقی می‌ماند، کافی است بیمار یک دوره آنتی بیوتیک مصرف کند تا عفونت عود نکند.

دندانپزشک پس از برداشتن آبسه فضای خالی آن را تمیز می‌کند تا ذرات باقی‌مانده از دندان پوسیده یا هر گونه آلودگی پاک شود. سپس دندانپزشک دندان را تراش می‌دهد تا سطوح آن صاف شود. به علاوه دندانپزشک لثه را تحریک می‌کند تا دوباره اطراف ریشه‌های دندان رشد کند و فاصله‌های محل جمع شدن پلاک را ببندد.

جراحی کیست دندان

دندانپزشک برای درمان کیست آن را جراحی می‌کند. جراحی کیست با توجه به اندازه و محل آن به یکی از روش‌های زیر انجام می‌شود:

• مارسوپیالیزاسیون (کیسه‌سازی): کیست در عمل جراحی شکافته و باز می‌شود. پس از آنکه غشاء کیست با غشاء مخاطی دهان یکی شد، نقص استخوانی ترمیم می‌شود. بین این دو مرحله معمولاً یک وقفه زمانی یک ساله در نظر گرفته می‌شود. فقط کیست خوش‌خیم را می‌توان به این روش جراحی کرد
• انوکلیشن: پوشش داخلی کیست از استخوان و بافت‌های اطراف جدا می‌شود. نقص استخوانی ایجاد شده با سوزاندن، کرایوتراپی (انجماد)، لیزر یا مواد شیمیایی مانند محلول کارنوی درمان می‌شود.
• برش دادن: بخشی از استخوان در امتداد کیست بریده می‌شود. عدم یکپارچگی استخوان با پیوند استخوانی گرفته شده از ناحیه‌هایی مانند استخوان مفصل ران یا پا (فمور یا استخوان ران) ترمیم می‌شود. پیچ‌ها (اسکروها) و صفحه‌های تیتانیومی برای تثبیت استخوان به کار برده می‌شود.
• کاهش فشار: دندانپزشک گاهی ابتدا کیست بزرگ را باز می‌کند تا کیست قبل از انوکلیشن منقبض شود.

عصب‌کشی برای درمان کیست پری اپیکال

کیست پری اپیکال نتیجه عفونت کردن داخل پالپ (مغز) دندان است و برای درمان آن باید عصب کشی انجام شود.

پیشگیری

راه قطعی جلوگیری از آبسه کردن دندان رعایت بهداشت دهان و دندان است؛ بیمار برای این منظور باید مسواک زدن و نخ دندان کشیدن را جدی بگیرد، تغذیه خود را بهبود دهد و میوه‌ها و سبزیجات بیشتری را در برنامه غذایی خود بگنجاند.

سوالات متداول

آیا کیست لثه، دندان ، دهان و ریشه دندان سرطانی هستند؟

جواب : خیر . یک کیسه پر از مایع است که برای شناخت بهتر می توانید وارد سایت شوید.

دلایل بوجود آمدن کیست دهان و دندان چیست ؟

جواب : به سه دلیل کیست دهانی بوجود می آید که به طور کامل تشریح کرده ایم.

آیا کیست لثه، دندان ، دهان و ریشه دندان قابل درمان هستند؟

جواب : بله . برای تشخیص نوع درمان باید به صورت حضوری دنداپزشک شما را معاینه کند