عمل جراحی اپیکواکتومی چیست؟ (همه چیز درباره عمل با اینفوگرافیک)

اپیکواکتومی (Apicoectomy) یا جراحی ریشه دندان یک دندانپزشکی نسبتاً رایج است که در آن انتهای ریشه دندان شما به همراه بخش‌هایی از بافت لثه عفونی اطراف آن برداشته می‌شود. این درمان در صورتی که به موقع و اصولی انجام شود می‌تواند دندان آسیب دیده شما را از کشیده شدن حفظ کند. آنچه در این صفحه به آن پرداخته شده، همه چیز درباره این روش نجات بخش دندان است.

اپیکواکتومی چه تفاوتی با عصب کشی دندان دارد؟

درمان ریشه (Root Canal Treatment) یا عصب کشی دندان نوعی درمان تخصصی است که برای برطرف کردن التهاب و عفونت ایجاد شده در بافت پالپ انجام داده می‌شود. پالپ pulp  ساختار نرم و زنده داخل دندان است و شامل عروق خونی، اعصاب و بافت های زنده دیگر می شود.

داستان عصب کشی از آلودگی پالپ شروع می شود….

به دنبال پوسیدگی دندان و یا وارد شدن ضربه به دندان، اگر مینای دندانی تخریب شود، احتمال ورود باکتری ها به داخل پالپ افزایش میابد. پس از مدتی فعالیت باکتری ها باعث التهاب و یا عفونت پالپ می شود. اگر این عفونت به موقع درمان نشود، احتمال ایجاد آبسه و عفونت در انتهای ریشه افزایش میابد که در صورت عدم درمان به موقع ریشه، این عفونت می تواند به استخوان فک سرایت کند.

فرق اصلی جراحی ریشه و عصب کشی در نحوه دسترسی و محل درمان است….

در طول درمان ریشه دندان یا عصب کشی، به داخل ریشه دندان دسترسی ایجاد می شود، پالپ آلوده را جدا می کنند و ناحیه ریشه را کاملا تمیز و در نهایت دندان عصب کشی شده را پر و ترمیم می کنند.

در مقابل، اپیکواکتومی درمان تخصصی‌تری است که فقط با درمان عفونت در انتهای ریشه دندان و اطراف آن سروکار دارد و معمولاً به دنبال شکست درمان ریشه قبلی انجام داده می شود. نحوه دسترسی به محل عفونت در این جراحی از طریق لثه است. این درحالی است که برای عصب کشی معمولی باید از طریق تاج دندان اقدام کنیم.

چه زمانی اپیکو اکتومی انجام می دهیم؟

دندانپزشک ممکن است به چند دلیل جراحی اپیکواکتومی را به شما توصیه کند. همانطور که ذکر شد، رایج ترین علتی که ما را به انجام این جراحی سوق می دهد، انجام درمان جهت رفع عفونت در انتهای ریشه دندانی است که قبلا عصب کشی یا اصطلاحاً درمان ریشه شده.

در بیشتر موارد، دندانی که عصب کشی شده تا آخر عمر در دهان باقی می ماند اما گاهی اوقات، ممکن است دندان پس از درمان به خوبی بهبود نیافته باشد و دوباره دچار عفونت شود. دندانپزشک شما در این مواقع از جراحی ریشه دندان برای برداشتن بافت آسیب دیده و عفونت استفاده می کند.

با این جراحی، دندان شما نجات پیدا کرده و دیگر نیازی به کشیدن آن نیست. (اصولاً یکی از دلایلی که این درمان انجام می شود، عدم تمایل افراد به کشیدن دندان و جایگزین کردن دندان از دست رفته با روش های گرانقیمتی مانند ایمپلنت دندان است.)

در هر کدام از وضعیت های زیر نیز ممکن است درمان اپیکواکتومی در انتهای ریشه دندان کارساز باشد:

• برداشتن ایجاد رسوبات کلسیم در کانال ریشه
• تشخیص و درمان مشکلاتی که در گرافی های اشعه ایکس نشان داده نمی شوند
• ترمیم شکستگی ریشه دندان
• وجود ریشه های اضافه و غیر طبیعی که با عصب کشی مرسوم درمان نمی شوند.
• درمان پیوند استخوان نگهدارنده دندان (زمانی که دندان به دلیل تحلیل استخوان لق شده)
• برداشتن ریشه دندانی که سوراخ شده
• درمان آبسه دندان پری اپیکال
• از این روش همچنین برای درمان دندان های آسیب دیده در کودکان استفاده می شود.

قبل از جراحی ریشه دندان باید چه اقداماتی انجام دهیم؟

مدیریت استرس

اگر در خصوص عمل جراحی اپیکواکتومی پیش روی خود کمی استرس دارید، بهتر است قبل از هر چیزی سطح استرس خود را کاهش دهید. داشتن مقدار کمی استرس طبیعی است اما اگر دندانپزشک متخصصی برای این جراحی انتخاب کرده باشید نباید چندان نگران روند عمل باشید.

انتخاب جراح و متخصص برای عمل

به طور معمول این جراحی توسط یک اندودنتیست (متخصص درمان ریشه)، جراح فک و صورت و یا یک دندانپزشک باتجربه که دوره های تخصصی را پشت سر گذاشته صورت می گیرد. بنابراین متخصصی که انتخاب می کنید بهتر است یکی از این 3 دندانپزشک باشد.

دکتر هاوش غارتی

دکتر غارتی متخصص و جراح بیماری های لثه در کلینیک تخصصی سیمادنت هستند. ایشان بورد تخصصی پریودنتولوژی خود را در سال ۱۳۹۰ اخذ کردند. آن دسته از بیماران و مراجعان گرامی که برای مشکلات مربوط به لثه، جراحی دهان و دندان و کاشت ایمپلنت به سیمادنت مراجعه می کنند توسط ایشان ویزیت می شوند.

پروفایل دکتر

دریافت نوبت از دکتر

دکتر مجتبی جولهر

• جراح و دندانپزشک
• متخصص جراحی‌های اورژانس دندانی
• بیش از 6 سال سابقه درمان تخصصی ریشه دندان

پروفایل دکتر

دریافت نوبت از دکتر

ویزیت تخصصی، گرفتن تصاویر و گرافی های دندانپزشکی

برای اطلاع دقیق از وضعیت عفونت و محل دقیق آن، به کمک اشعه ایکس، گرافی هایی تهیه می شود و از روی تفسیر این گرافی ها درباره نحوه انجام عمل تصمیمات نهایی گرفته می شود.

پس از گرفتن این تصاویر، دندانپزشک شما ممکن است یک دهانشویه ضد باکتریایی (برای کاهش التهاب و عفونت ایجاد شده) و با یک آنتی بیوتیک خوراکی برایتان تجویز کند. او سپس سابقه پزشکی و دندانپزشکی شما را با دقت بررسی می کند.

دنبال کردن نکات تغذیه ای جراح

1 شب قبل از جراحی ریشه دندان، ضروری است که یک وعده غذایی کاملا سبک (مانند سوپ، بلغور جوی گرم، غلات سرد، سالاد و از این دست غذاها) میل کنید و همچنین مایعات مصرفی خود را کاهش دهید.

اگر تصمیم گرفته اید که اکسید نیتروژن (گاز خنده) یا آرام بخش وریدی دریافت کنید، برای عمل باید از 6 ساعت پیش ناشتا باشید و هیچ غذا یا مایعاتی ننوشیده باشید. همچنین مسواک زدن و نخ دندان کشیدن بعد از آخرین وعده غذایی و قبل از انجام عمل از جمله نکاتی است که حتما باید به آن ها توجه کنید.

توجه به توصیه های مصرف دارو

در صورتی که برای کنترل بیماری هایی مانند فشار خون، تیروئید، دیابت و سایر بیماری های دیگر دارو مصرف می کنید، مصرفشان را قبل و بعد از اپیکواکتومی همچنان ادامه دهید. اما دندانپزشک یا جراح خود را از نوع، دوز و نحوه مصرف آن ها مطلع کنید.

اگر دیابت دارید، از پزشک و متخصص دندانپزشکی خود بخواهید تا به شما روش هایی برای مدیریت و کنترل دیابت‌، قبل و بعد از جراحی اپیکواکتومی ارائه دهد. (مثلاً درباره رژیم غذایی مناسب، میزان انسولین و داروهای هیپرگلیسمی به شما مشاوره بدهد.)

تقریبا 3 روز پیش از عمل به احتمال زیاد به شما توصیه خواهد شد که به طور موقت مصرف داروهای رقیق کننده  خون را متوقف کنید. اگر سوال و یا نگرانی خاصی درباره داروهای مصرفی خود دارید، قبل از روز جراحی با پزشک و افراد متخصص صحبت کنید.

عمل جراحی اپیکو اکتومی چگونه انجام داده می شود؟

برای شروع عمل در ساده ترین حالت، ناحیه دچار عفونت و اطراف آن با کمک داروی تزریقی بی حس می شود و سپس مراحل زیر طی خواهد شد:

• برش دادن و باز کردن بافت لثه در اطراف ریشه دندان آسیب دیده
• برداشتن بافت ملتهب یا عفونی همراه با بخشی از انتهای ریشه دندان آسیب دیده
• تمیز کردن ناحیه عمل
• ترمیم کردن انتهای ریشه
• گرفتن تصاویر رادیوگرافی برای اطمینان از صحت عمل (در برخی موارد)
• بخیه کردن محل برش
• پانسمان و ایمن کردن جای بخیه ها

دوره نقاهت پس از جراحی چگونه است؟

به دلیل تاثیر بیحسی یا بیهوشی پس از جراحی و اقدامات صورت گرفته در طول درمان، ممکن است کمی درد و احساس ناراحتی داشته باشید. اما با برداشته شدن عفونت موجود، قطعا اوضاع بهتری پس از جراحی خواهید داشت.

انتظار می رود بسیاری از بیماران، روز بعد از جراحی به روال زندگی روزمره بازگردند و مشکل خاصی نیز تجربه نکنند. با این حال برای التیام و بهبود کامل استخوان و لثه ممکن است چند ماه زمان نیاز باشد.

برای کمک به بهبود سریع تر استخوان و لثه پس از جراحی اپیکواکتومی به نکات زیر توجه بفرمایید:

• پس از جراحی ریشه دندان برای جلوگیری از آسیب رساندن به دهان یا بخیه ها،از خوردن غذا خودداری کنید مگر اینکه کاملا هوشیار باشید.
• مسواک زدن را ترک نکنید اما در محلی که جراحی صورت گرفته مسواک نزنید تا زخم تحریک نشود.
• از سیگار کشیدن، مصرف غذاهای اسیدی، خیلی شیرین، خیلی داغ یا سرد اجتناب کنید.
• از مصرف غذاهای سف و سخت اکیدا اجتناب کنید
• داروهای تجویز شده را طبق دستور مصرف کنید و دستورالعمل های دندانپزشک خود را دنبال کنید
• از مسکن های بدون نسخه یا ضد التهاب برای کمک به رفع ناراحتی یا تورم استفاده کنید.

آیا جراحی اپیکواکتومی خطرناک است؟

هر روش دندانپزشکی به طور کلی ممکن است همراه با خطرات یا عوارض احتمالی باشد. اما متخصص دندانپزشکی شما عمل اپیکواکتومی را تنها زمانی توصیه می‌کند که شانس بالایی برای درمان وضعیت حال حاظر شما وجود داشته باشد. در غیر این صورت و زمانی که احساس شود عوارضی برای‌تان ایجاد خواهد شد، از جراحی صرف نظر می شود. در چنین وضعیتی  ممکن است در نهابت دندان را از دهان خارج کنند.

بهتر است درباره عفونت لثه و استخوان پس از جراحی هراس نداشته باشید. زیرا دندانپزشک معمولاً برای شما آنتی بیوتیک تجویز خواهد کرد و اگر مطابق با دستورالعمل ها عمل کنید، با خطر عفونت روبرو نخواهید شد.

تجربه کمی درد پس از عمل نیز همانطور که ذکر شد می تواند طبیعی باشد که با داروهای مسکن بدون نسخه نیز قابل تسکین هستند اما در صورت ادامه داشتن درد می توانید با دندانپزشک خود در این باره صحبت کنید یا دوباره تجت معاینه قرار بگیرید.

آیا جایگزینی برای جراحی اپیکواکتومی وجود دارد؟

متاسفانه زمانی که کار از کار می‌گذرد و عفونت به طور قابل توجهی پیشرفت داشته باشد، گزینه‌های زیادی برای درمان عفونت ایجاد شده وجود نخواهد داشت. در چنین وضعیتی جراحی اپیکواکتومی یکی از اصلی ترین گزینه‌های درمانی در نظر گرفته می‌شود.

البته یک درمان جایگزین برای کسانی که نمی‌توانند جراحی ریشه دندان انجام دهند یا از جراحی می‌ترسند، انجام درمان مجدد ریشه دندان است. اما تنها در صورتی می‌توان درمان مجدد ریشه انجام داد که عفونت ایجاد شده به موقع تشخیص داده شده و درمان صورت بگیرد.

عصب کشی مجدد دندان می‌تواند به راحتی عفونت را بدون نیاز به روی آوردن به تکنیک‌های جراحی از بین ببرد. اما اگر عفونت دیر تشخیص داده شود یا بیش از دو بار عود کند، معمولاً هیچ جایگزینی برای جراحی اندودنتیک ریشه وجود ندارد.