راهنمای جامع ارتودنسی سال 99

دندان در محور طولي مي‌چرخد.

اهمیت درمان ارتودنسی

درمان ارتودنسی تصویر جذاب‌تری را از شما به نمایش می‌گذارد. با منظم و ردیف شدن دندان‌ها، فک‌ها و لب‌ها، نه تنها لبخندتان فریبنده‌تر و زیباتر می‌شود، بلکه شماری از مشکلات جسمی پیشین نیز برطرف می‌شود و از بروز بعضی ناراحتی‌ها پیشگیری می‌شود. نامنظم بودن و اختلال‌های دندانی باعث پوسیدگی دندان، بیماری لثه، تخریب استخوان، ناراحتی‌های گوارشی، مشکلات گفتاری و مربوط به جویدن، از دست دادن دندان، لب پریدگی دندان و دیگر آسیب دیدگی‌های دندانی می‌شود.

چگونه می‌توان تشخیص داد که دندان نیش مشکل دارد؟

دندانی که بیرون زده‌، به بقیه دندان‌ها فشار وارد می‌کند و یا از جایگاه خود بیرون می‌آید و به طور واضح مشخص است که نیاز به درمان دارد. نشانه‌های کمتر آشکار برای مشکل داشتن دندان نیش تنفس کردن از راه دهان، آسیب زدن مکرر به گونه یا سقف دهان، مشکلات گفتاری و مکیدن انگشت شست است که در سن 3 تا 4 سالگی اتفاق می‌افتد.

چه کسانی نیاز به درمان ارتودنسی دارند؟

اهمیت داشتن لبخندی زیبا و درخشان بر هیچ‌کس پوشیده نیست، چرا که لبخند جذاب، اعتمادبه‌نفس بالا و موفقیت شغلی و اجتماعی را به ارمغان می‌آورد.

درمان ارتودنسی امروزه کم‌هزینه‌تر و آسان‌تر از گذشته است. نسل کنونی درمان ارتودنسی برخلاف نسل‌های پیشین آزاردهنده نیست، نگهداری آن راحت است و چندان جلب توجه نمی‌کند. به علاوه با بهره‌گیری از مواد و روش‌های جدید می‌توان زمان بین دو مراجعه را طولانی‌تر کرد تا در مصرف زمان و هزینه صرفه‌جویی شود.

آيا نيازي به کشيدن يا خارج کردن دندان ها وجود دارد؟

اگر چيدمان دندان هاي شما به شدت فشرده باشند (به علت بيش از حد کوچک بودن دهان دندان ها به درستي در جاي خود قرار نگرفته باشند) و يا اگر دندان نهفته اي (دنداني که در داخل لثه توسط ديگر دندان ها به دام افتاده باشد) داشته باشيد، ممکن است کشيدن دندان لازم باشد. در مورد بيماران جوان تر، اگر درمان به موقع انجام شود، ممکن است نيازي به کشيدن دندان نباشد.

زمان مراجعه به متخصص ارتودنسی

به والدين توصيه مي‌شود تا حتماً کودک‌شان را پيش از سن 7 سالگي، حتي اگر به ظاهر دندان‌هايش مشکلي ندارد، نزد متخصص ارتودنسی ببرند. چون فک در اين دوران هنوز در حال رشد است و تشخيص زودهنگام مشکل مي‌تواند درمان را بسيار آسان‌تر کند.
البته هيچ‌گاه براي شروع درمان ارتودنسی دير نيست، اما اگر درمان از سنين پايين‌تر شروع شود، ناهنجاري راحت‌تر درمان خواهد شد.

سن مناسب انجام ارتودنسی

خبر خوش این است که هیچ‌گاه برای روی آوردن به درمان ارتودنسی دیر نیست، چرا که دندان‌های سالم را در هر سنی می‌توان جابه‌جا کرد.

ارتودنسی بزرگسالان

تقریباً تمام گروه‌های سنی می‌توانند از یک درمان ارتودنسی موفقیت‌آمیز برخوردار گردند. اکثر افراد برای زیباتر ساختن چهره خود و بهره‌مندی از لبخندی جذاب به درمان ارتودنسی روی می‌آورند. در مجموع 20 تا 25 درصد بیمارانی که برای درمان ارتودنسی مراجعه می‌کنند بزرگسال هستند.

ارتودنسی برای کودکان و نوجوانان

داشتن یک لبخند زیبا و بهداشت مناسب دهان و دندان، عامل تفاوت در میزان سلامتی و اعتماد به نفس کودکان است. به والدین توصیه می‌شود که کودکان خود را در سال‌های اولیه برای شناسایی و جلوگیری از هر گونه مشکل، نزد دندانپزشک ببرند. نصب بریس برای کودکان معمولاً نیاز به درمان دو مرحله‌ای دارد. در برخی موارد (معمولاً برای کودکان 10 سال به پایین) لازم است که فضای کافی برای دندان‌های دائمی ایجاد شود. توصیه می‌شود که کودکان برای اولین بار در سن 7 سالگی به متخصص ارتودنسی مراجعه کنند. برای کودکان مبتلا به مشکلات رشد فک و یا دندان، اولین مراجعه به دندانپزشک باید در سن 5 یا 6 سالگی باشد. حتی اگر درمان در این زمان آغاز نشود، برنامه‌ریزی و طرح درمانی کودکان باید در این سن آغاز شود. درصورت وجود هر یک از علائم هشدار دهنده زیر، کودک شما ممکن است نیاز به یک معاینه ارتودنسی داشته باشد:

• مشکل در جویدن یا گاز زدن
• دندان قروچه، به خصوص در شب
• تنفس دهانی
• مکیدن انگشت یا سایر عادات دهانی
• شلوغی دندان‌ها، دندان نابجا و یا مسدود شده
• تکان خوردن فک و یا صدای تق تق
• حتماً کودک خود را به موقع تحت معاینه دندانپزشک قرار دهید.

درمان ارتودنسی

روش‌هاي مختلف ثابت و متحرکي براي درمان ناهنجاري‌هاي دندان وجود دارد که به کمک آنها مي‌توان دندان‌ها را جابه‌جا کرد، عضله‌ها را نگه داشت و بر رشد فک‌ها تأثير گذاشت. در اين روش‌ها فشار ملايمي بر دندان‌هاي در حال حرکت در استخوان فک وارد مي‌شود.

فلزي معمولي

بريس متداول‌ترين روش ثابت درمان ارتودنسی است که از براکت، کش و سيم قوس‌دار تشکيل مي‌شود. براکت‌ها به جلوي دندان چسبانده مي‌شود و به عنوان نگهدارنده بريس عمل مي‌کند. سيم‌هاي قوس‌دار از وسط براکت‌ها و کش‌هاي کوچک عبور داده مي‌شود. محکم کردن اين سيم‌ها بر روي دندان فشار وارد مي‌کند و به تدريج آنها را به سمت موقعيت درست حرکت مي‌دهد. متخصص ارتودنسی بريس‌ها را هر 4 تا 6 هفته يک بار تنظيم مي‌کند تا نتايج دلخواه به مرور ظرف 1 تا 3 سال به دست آيد.

بيمار پس از برداشتن بريس بايد دست کم تا يک سال هم براي دندان‌هاي بالا و هم دندان‌هاي پايين از نگهدارنده استفاده کند تا آنها را در موقعيت جديدشان نگه دارد.

در ادامه به اختصار بعضي از ديگر روش‌هاي ارتودنسی را توضيح مي‌دهيم:

بريس سراميکي

بريس‌هاي سراميکي به اندازه بريس‌هاي فلزي قابل رويت نيستند. اگر چه بريس‌هاي سراميکي کمي گران‌تر هستند و استحکام آنها کمتر از بريس‌هاي فلزي است، اما شکل ظاهري فوق العاده‌اي دارند..

ارتودنسی به روش ديمون

بريس‌هاي ديمون خود نگه دارنده هستند، به اين معنا که در عوض استفاده از کش براي متصل کردن سيم قوسي به براکت، براکت از مکانيسم لغزشي بهره ميي‌گيرد.

ارتودنسی نامرئي

 

 

ارتودنسی نامرئي از مجموعه‌اي از پلاک‌هاي پلاستيکي شفاف سفارشي تشکيل مي‌شود که به منظور حرکت دادن دندان‌ها به سمت موقعيت صحيح طراحي مي‌شوند. بيمار ماهي دو بار از پلاک جديد استفاده مي‌کند و اين تجديد پلاک آن قدر تکرار مي‌شود تا در نهايت حالت دندان‌ها اصلاح شود.

بريس نامرئي (لينگوال)

 

بريس زباني، يا بريس نامرئي، در پشت دندان‌ها قرار مي‌گيرد و به همين دليل گزينه مناسب براي افرادي است که نمي‌خواهند اطرافيان متوجه ارتودنسی آنها شوند.

براکت‌هاي هوشمند

براکت‌هاي هوشمند، جديدترين فن‌آوري به‌کار رفته در بريس‌هاي ارتودنسی است. براکت‌‌ هوشمند که به عنوان يک سيستم بريس عمل مي‌کند، با فراهم ساختن اندازه‌ها و اطلاعات مورد نياز مي‌تواند مقدار کل زمان استفاده از بريس را کاهش دهد.

بريس‌‌هاي خود بازشونده (خود ليگاچور)

بريس‌هاي خود بازشونده عاري از کش‌هاي لاستيکي مزاحم هستند . اين بريس‌ها با بهره‌گيري از تکنولوژي پيشرفته، نتايج مورد نظر را با سرعت بيشتري ارائه مي‌دهد و در نتيجه بيمار را از مراجعات هفتگي به ارتودنتيست بي‌نياز مي‌سازد.

بريس نامرئي

اين بريس‌ها به اندازه‌اي شفاف هستند که با رنگ طبيعي دندان‌هاي بيمار مي‌آميزند. به طوري که به چشم نمي‌آيند.

در اولین جلسه مشاوره چه اقداماتی صورت می‌گیرد؟

در اولین جلسه مشاوره، ما برای شما یک دوره درمان مشخص می‌کنیم و هزینه‌های درمان را نیز برآورد می‌کنیم.

درصورتی‌که تصمیم گرفته‌اید برای انجام ارتودنسی اقدام کنید، ما می‌توانیم اطلاعات لازم برای تشکیل پرونده شما، مانند تصاویر رادیوگرافی را بگیریم و برای مراجعه به کلینیک و شروع درمان ارتودنسی شما، وقت قبلی تعیین کنیم.

اقدام‌های ضروری هفته‌های نخست ارتودنسی

بیمار باید تا زمان عادت کردن به براکت غذاهای نرم‌تر میل کند و مهم‌تر این که زمان و دقت بیشتری را به بهداشت و تمیز کردن دندان‌ها و براکت اختصاص دهد.

مدت زمان درمان چقدر است؟

طول درمان براي هر شخصي متفاوت است، اما به طور کلي مرحله اصلي درمان (که شامل نصب براکت ها و ابزار هاي ديگر مي شود) ممکن است 6 الي30 ماه طول بکشد. پس از آن، نگهدارنده اي براي حداقل چند ماه استفاده مي شود.

مدت زمان لازم برای قرار دادن براکت‌ها

مدت زمان نصب براکت‌ها به مورد خاص هر بیمار بستگی دارد، اما معمولاً حدود 50 دقیقه تا یک یا یک ساعت و نیم زمان می‌برد.

خطرهاي احتمالي و محدوديت‌هاي بريس‌ها

خبرهاي نسبتاً ناخوشايند براي بيماران انگشت‌شمار…

بروز عفونت در اثر بيماري‌هاي لثه در زمان ارتودنسی براي لثه‌ها و سلامت عمومي خطرناک است. در عمل اگر عفونت هنگام استفاده از بريس درمان نشود، درون استخوان نگهدارنده منتشر مي‌شود و براي اصلاح آن بايد عمل جراحي انجام شود. عفونت کردن جدا از اين که هزينه درمان را دو برابر مي‌کند، چنانچه به درستي درمان نشود و به دندانپزشک مراجعه نشود، براي سلامت عمومي بسيار مضر خواهد بود.

اما خبر خوش اين است که:

ما بيماراني را با بيماري لثه پيشرفته درمان کرده‌ايم، اين بيماران در حال حاضر با حفظ سلامت بهداشت دهان و دندان پس از گذشت 10 سال با کوچکترين نشانه‌اي از پيشرفت بيماري مواجه نشده‌اند.

تجهيزات ارتودنسی

الف ـ تجهيزات درمان

دستگاههاي ارتودنسی در دو نوع ثابت و متحرک براي حرکت دادن دندان‌ها، نگهداري عضله‌ها و تأثيرگذاري بر رشد فکين عرضه مي‌شود. اين تجهيزات فشار ملايمي را بر دندان‌هاي در حال حرکت و استخوان فک وارد مي‌کنند.

• ارتودنسی ثابت

  

پرکاربردترين وسيله‌هاي مورد استفاده در ارتودنسی از نوع ثابت هستند و زماني به کار برده مي‌شوند که دقت مهم باشد. اگرچه بيمار مي‌تواند با ارتودنسی ثابت به طور طبيعي غذا بخورد، بايد از مصرف بعضي غذاها و نوشيدني‌ها، مانند نوشيدني‌هاي گازدار، مواد شيرين سفت يا تافي خودداري کرد. بيماران شرکت‌کننده در ورزش‌هاي پربرخورد بايد حتماً متخصص ارتودنسی را از فعاليت خودشان آگاه کنند تا محافظ‌هاي لثه مخصوص براي آنها ساخته شود.

• ارتودنسی متحرک

• اين نوع معمولاً براي درمان مشکل‌هاي جزيي، مانند جلوگيري از مکيدن انگشت شست يا اصلاح نامرتبي و کجي ملايم دندان‌ها به کار برده مي‌شود. اين پلاک‌ها را تنها براي تميز کردن، غذا خوردن يا کشيدن نخ دندان مي‌توان از دهان خارج کرد. متخصص ارتودنسی گاهي اوقات از بيمار مي‌خواهد تا پلاک را زمان انجام فعاليت‌هايي مانند نواختن سازهاي بادي يا دوچرخه سواري از دهان خارج کند.

تجهيزات فانکشنال

اين تجهيزات براي درمان مشکلات مربوط به موقعيت فک فوقاني و دندانها، فک پايين و دندان‌ها مورد استفاده قرار مي‌گيرد.

اکثر افراد بايد در تمام اوقات از اين تجهيزات استفاده کنند. پيروي ازدستورالعمل‌هاي پزشک ارتودنسی خود در مورد چگونگي و زمان استعمال آنها بسيار مهم است. در صورت عدم استعمال صحيح، پروسه درمان ناموفق خواهد بود.گاهي لازم است براي تميز کردن و يا غذا خوردن، اين لوازم را از دهان خود خارج سازيد.

هدگير

هدگير براي اصلاح موقعيت دندان‌هاي عقبي، يا نگه داشتن آنها در موقعيت خود در هنگام درمان دندان‌هاي جلويي مورد استفاده قرار مي‌گيرد. اکثر افراد تنها به مدت چند ساعت در طول شب و يا هنگام خواب، نياز به استعمال هدگير دارند. هنگام استفاده از هدگير شما قادر به خوردن يا نوشيدن نخواهيد بود.

ب ـ نگهدارنده‌ها

حفظ حالت اصلاح شده مرحله بسيار مهمي پس از درآوردن بريس است، که معمولاً استفاده از نگهدارنده را شامل مي‌شود، معمولاً دو نوع نگهدارنده ثابت و متحرک وجود دارد.

نگهدارنده ثابت

نگهدارنده‌هاي ثابت را فيکس ريتينر نيز مي‌نامند، چون آنها مستقيماً به دندان مي‌چسبند و نمي‌توان آنها را جدا کرد و ريتينر رايج در کلينيک دندانپزشکي سيمادنت هستند.

نگهدارنده اسيکس

نگهدارنده هالي

ارتودنسی و سلامت دهان و دندان

مراحل اوليه ارتودنسی

در دهان گذاشتن بريس معمولاً بدون درد است. برخي بيماران با درد و ناراحتي ملايمي در چند روز اول مواجه مي‌شوند، تا به بريس عادت کنند. به علاوه تنظيم کردن دوره‌اي بريس نيز گاهي اوقات دردناک است، اگرچه اين حساسيت عموماً فقط زمان کوتاهي دوام دارد. با مصرف مسکن‌هاي غيرتجويزي مي‌توان درد را کاهش داد، البته معمولاً درد به اندازه‌اي نيست که نيازي به مصرف مسکن باشد.

بااين حال بيماران پس از چند جلسه مراجعه به متخصص با کوچکترين احساس ناراحتي مواجه نمي‌شوند. ما غالباً به بيماران يادآور مي‌شويم که: “راه حل مؤثر لزوماً دردناک نيست!”

چسب مورد استفاده براي متصل کردن بريس به دندان‌ها به سرعت در جاي خود محکم مي‌شود، هر چند بهبود کامل آن 24 ساعت زمان مي‌برد. هر زمان پس از ترک مطب مي‌توانيد غذا ميل کنيد، بااين حال معمولاً از بيماران خواسته مي‌شود، تا مواد غذايي نام برده شده در فهرست مواد مضر و آسيب زننده به بريس را ميل نکنند، تا زمان عادت کردن به غذا خوردن با بريس‌هاي جديد مي‌توانيد از رژيم غذايي حاوي مواد نرم استفاده کنيد.

پس از برداشتن بريس

دوران پس از برداشتن بريس بسيار هيجان انگيز است، ديگر مي‌توانيد به راحتي غذا بخوريد، نخ دندان بکشيد و مسواک بزنيد و از همه مهم‌تر ديگران را مسحور لبخند رويايي خود کنيد. در اين مرحله به اين نتيجه مي‌رسيد که، تمام آن ناراحتي‌ها و پرهيزها ارزش اين لبخند جذاب را داشت.

البته اين مرحله از درمان ارتودنسی بسيار مهم است. اگر دندان‌ها در موقعيت جديد نگه داشته نشود، درمان شکست خواهد خورد و تمام وقت و هزينه سپري شده به باد خواهد رفت.

از آنجايي که دندان‌ها گرايش قوي به عقب برگشتن و قرار گرفتن در حالت اوليه دارند، پس از برداشتن بريس بايد از نگهدارنده استفاده کرد تا چنين اتفاق ناخوشايندي روي ندهد.

مراقبت عمومي

بهداشت مناسب دهان، به ويژه در زمان استفاده از بريس و درمان ارتودنسی بسيار مهم است. به بيماران توصيه مي‌شود تا دست کم 4 بار در روز، پس از هر وعده غذايي و قبل از خواب، مسواک بزنند.

دست يافتن به لبخند رويايي بدون همکاري بيمار و پيروي وي از توصيه‌هاي متخصص در خصوص مصرف نکردن مواد غذايي که مي‌تواند منجر به شل شدن يا شکستن بريس بشود، امکان‌پذير نيست. هر ماده چسبنده، سفت يا چسبناک، مانند موارد زير، را بايد از برنامه غذايي حذف کرد:

• آدامس بادکنکي
• کارامل
• تافي
• آجيل سفت
• جويدن يخ، مداد، خودکار يا هر شي سخت

سوالات متداول :

آیا زمانی که ارتودنسی دارم باید بیشتر مسواک بزنم؟

زمانی که روی دندان های شما براکت های ارتودنسی قرار دارد، باید به طور مستمر در حفظ بهداشت دهان و دندان خود کوشا باشید، چرا که سیم‌ها و براکت‌های ارتودنسی باعث می شوند که غذای بیشتری بین دندان های شما باقی بماند.

مسواک زدن با خمیر دندان حاوی فلوراید بعد از هر وعده غذا را در برنامه خود بگنجانید و قبل از اینکه به رختخواب بروید، از ژل فلوراید استفاده کنید. استعمال نخ دندان، یا سایر وسایل تمیز کردن بین دندان‌ها / بریس، برای زدودن مواد غذایی بین داندان‌ها بسیار موثر است.

آیا هنگام استفاده از ارتودنسی می‌توان ورزش کرد؟

بله! با این حال، از محافظ دندان ارتودنسی به منظور محافظت در برابر ضربات استفاده کنید.

آیا وسایل ارتودنسی در نواختن آلات موسیقی مشکلی ایجاد می‌کنند؟

خیر؛ البته ممکن است در ابتدا کمی طول بکشد که شما به نواختن موسیقی در حالی که روی دندان خود بریس دارید، عادت کنید و احتمالا در ابتدا نیاز است که روی بریس‌های خود یک پوشش (مانند موم نرم) قرار دهید.

آیا استفاده از براکت باعث ایجاد زخم می‌شود؟

ممکن است در ابتدا زخم‌هایی در دهان به وجود بیاید. متخصص ارتودنسی براکت یا سیم ایجادکننده زخم را با قرار دادن قطعه‌های کوچکی از موم نرم مخصوص می‌پوشاند. شستن دهان با آب‌نمک گرم نیز غالباً مفید است.

آیا می‌توان با وجود بریس، آدامس جوید؟

آدامس جویدن ایده خوبی در طول درمان ارتودنسی نیست، زیرا آدامس ممکن است به بریس بچسبد. علاوه بر این، قند موجود در اکثر آدامس‌ها می‌تواند موجب حفره‌ دندانی در لثه شود. بااین‌حال می‌توانید با پزشک ارتودنسی خود درباره استفاده از آدامس‌های بدون قند و نچسب مشورت کنید.

اگر براکت شل شود، چه اتفاقی می‌افتد ؟

معمولاً این یک مورد اضطراری نیست و نیاز به اقدام فوری ندارد. در این مواقع، اطراف براکت شل شده را تمیز کنید، و یا آن را از سیم خارج سازید. دندانپزشک یک براکت دیگر را به آن متصل خواهد کرد.

آیا نیاز به استفاده از یک نگهدارنده خواهید داشت؟

بله! نگهدارنده‌ها دندان‌های شما را پس از خارج کردن بریس، صاف نگه می‌دارند. بدون آن‌ها دندان‌های شما جابجا خواهد شد و ممکن است کل درمان به خطر بیفتد. به‌طورمعمول، استفاده از نگهدارنده‌ها به صورت مادام‌العمر توصیه می‌شود.