جرمگیری دندان و روت پلنینگ چیست؟ (فیلم مراحل + توضیحات متخصص لثه)

متخصص ارتودنسی

دکتر داودیان

جرمگیری و روت پلنینگ دندان (Scaling and Root Planing) یکی از رایجترین درمان‌های دندانپزشکی است که در آن پلاک و جرم دندانی (تارتار) روی سطح دندان‌ها و زیر خط لثه از بین برده می‌شود. این درمان معمولاً به صورت پروفیلاکسی (به منظور پیشگیری از مشکلات بعدی) یا درمان اصلی بیماری‌های لثه (ژنژویت و پریودنتیت) انجام داده می‌شود. آنچه در این صفحه می‌خوانید توضیحات کاملی درباره جرمگیری دندان، نحوه انجام آن و پاسخ به سوالات پیرامون این درمان رایج است.

چه افرادی نیاز به جرمگیری دندان دارند؟

همانطور که در مقدمه اشاره شد، افراد می‌توانند به صورت درمان پروفیلاکسی و برای پیشگیری از بروز مشکلات دندان یا لثه، جرمگیری دندان انجام دهند. جرمگیری پروفیلاکسی معمولاً در جلسات ویزیت دوره‌ای انجام می‌شود و صرفاً درمانی به منظور تمیز کردن دندان‌ها است . اما جرمیگری به همراه روت پلنینگ، به طور اختصاصی برای درمان بیماری‌های لثه و پریودنتال (Periodontal Disease) انجام داده می‌شود.  

بیماری پریودنتال چیست؟

بیماری پریودنتال که به آن پریودنتیت (Periodontitis) نیز می‌گویند، یک بیماری التهابی شدید است که لثه‌ها، استخوان‌ها و بافت‌های اطراف را درگیر شکلِ خطرناکی از عفونت می‌کند. پریودنتیت که به عنوان بیماری پیشرفته لثه نیز شناخته می‌شود، با تجمع طولانی مدت پلاک و جرم دندانی در نواحی زیر شروع می‌شود:

• زیر خط لثه
• روی لثه و اطراف دندان‌ها
• سطوح دندانی
• روی ریشه دندان

اولین خطِ درمان این بیماری، جرمگیری دندان است.

برای مطالعه مقاله معرفی بهترین متخصص ارتودنسی و ویژگی‌های آن کلیک کنید.

پریودنتیت چگونه شکل می‌گیرد؟

مقصر اصلی پلاک دندان است

پلاک دندان مجموعه‌ای از باکتری‌ها، مواد معدنی و ذرات ریز مواد غذایی است که همیشه در داخل دهان تشکیل می‌شود و با وجود دردسر ساز بودن، نمی‌توان برای همیشه آن را از بین برد. اما با شستشوی دهان، مسواک زدن و نخ دندان کشیدن، می‌توان مانع از تجمع پلاک دندانی و ایجاد تارتار یا جرم سفت و سخت دندانی شد.

لثه کم کم ملتهب می‌شود

چنانچه دندان‌ها به طور مرتب مسواک زده نشوند، پلاک کم کم تجمع یافته و به مرور زمان سفت و سخت می‌شود، به طوری که دیگر با مسواک زدن برداشته نمی‌شود. در چنین حالتی باکتری‌های موجود در جرم دندانی به زیر خط لثه نفوذ کرده و باعث التهاب لثه یا ژینژویت (Gingivitis) می‌شوند.

خوشبختانه با کمک روش معمولِ جرمگیری دندان، می توان ژنژویت را به خوبی درمان کرد و مانع از گسترش آن شد. اما با عدم درمان التهاب لثه، به مرور زمان با عفونت لثه و پریودنتیت مواجه خواهیم شد.

سرو کله بیماری پریودنتیت پیدا می‌شود

با عدم درمان التهابات، بیماری پریودنتیت ایجاد شده و لثه‌ها تحریک می‌شوند تا جایی که از دندان و ریشه آن فاصله می‌گیرند. در چنین وضعیتی فضای عمیقی به نام پاکت پریودنتال (periodontal pockets) ایجاد می شود که به زودی پر از پلاک، تارتار و باکتری‌های مخرب می‌شود.

پلاک و تارتار در این فضاها حرکت می‌کنند و منجر به بروز علائمی مانند تورم، خونریزی لثه‌ها، بوی بد دهان، آبسه دندان، کیست و یا حتی لق شدن دندان‌ها می‌شوند. یکی از اصلی‌ترین درمان‌های این مشکل، جرمگیری دندان و روت پلنینگ است.

برای مشاهده جدیدترین و بروزترین هزینه ارتودنسی کلیک کنید.

دندان و لثه طی چه مراحلی جرمیگری می‌شوند؟

1. اعمال بی حسی موضعی

جرم گیری دندان و روت پلنینگ نیاز به بی حسی موضعی دارد. بی حسی موضعی رایج ترین نوع آرامبخشی و توقف درد در درمان‌های دندانپزشکی کم تهاجم است. با اعمال این نوع بیحسی، شما در طول درمان دردی حس نخواهید کرد و احتمالاً به کاهش خونریزی لثه نیز کمک می‌شود.

دندانپزشک عمومی یا متخصص لثه داروی بیحسی را به دهان تزریق می‌کند و طولی نخواهد کشید (حدود 5 دقیقه) که ناحیه تحت درمان کاملاً بی حس می‌شود. شما در طول جرمگیری بیدار و هوشیار خواهید بود اما هیچ دردی احساس نخواهید کرد. البته ممکن است در حین و بعد از درمان مقداری حساسیت در محل تزریق  داشته باشید.

2. اسکیلینگ و جرمگیری اولیه دندان

پس از بی حس شدن لثه‌ها، جرم گیری دندان شروع می‌شود.  دندانپزشک عمومی یا پریودنتیست، پلاک‌ها را از موقعیت‌های زیر برمی‌دارد:

• سطوح دندانی (پشت، بین و جلوی دندان‌ها)
• زیر خطر لثه
• پاکت پریودنتال
• دور تا دور ناحیه زیر تاج دندان

درمان اسکیلینگ یا جرمگیری اولیه چگونه انجام داده می‌شود؟

جرم گیری یا به صورت دستی با ابزای به نام اسکیلر یا با ابزار اولتراسونیک انجام می‌شود. هر دو روش به طور موثر پلاک و جرم سخت شده را به خوبی از بین می‌برند. دندان‌ها و سطوح ریشه در یک حرکت عمودی، دایره‌ای یا افقی خراش داده و تمیز می‌شوند. برای برای تمیز کردن پاکت پریودنتال، اسکیلر را با زاویه بین 45 تا 90 درجه نسبت به دندان قرار می‌دهند و با آن جرم ها را بیرون می‌کشند.

3. انجام روت پلنینگ

در جرمگیری‌های پروفیلاکسی یا پیشگیرانه، درمان محدود به مرحله اول و دوم می‌شود و کاری به روت پلنینگ یا تمیز کردن اطراف ریشه‌های دندان نداریم. اما اگر شخصی بیماری لثه داشته باشد در صورت تمیز نکردن اطراف ریشه‌ها، این بیماری به سمنتوم، دنتین (دومین لایه دندان) یا هر دو آسیب می‌رساند.

در طول روت پلنینگ (بعد از جرمگیری دندان)، دندانپزشک به صورت تخصصی عمق زیر لثه‌ها و اطراف ریشه‌ها را تمیز می‌کند تا پلاک و تارتاری که روی ریشه‌ها قرار دارد را از بین ببرد.

4. شستشوی محل درمان

پس از اتمام درمان، دندانپزشک یا متخصص لثه، دهان و دندان و محل درمان را شستشو می‌دهد تا باکتری‌های باقی مانده در زیر خط لثه و اطراف آن را به طور کامل از بین ببرد. سپس شرایط را برای ترمیم لثه و اتصال مجدد آن به ریشه دندان فراهم می‌کند.

معایب و عوارض جرمگیری دندان چیست؟

به طور کلی تمام پروسه‌های دندانپزشکی ممکن است به صورت جزئی با عوارض احتمالی همراه باشند. (عوارض احتمالی یعنی ممکن است عوارض رخ داده یا ندهند.)

در خصوص روت پلنیگ و زدودن جرم از دندان نیز ممکن است تعدادی عوارض احتمالی وجود داشته باشد. به عنوان مثال موارد زیر برخی از عوارض جرمیگری دندان هستند که ممکن است یک یا چند مورد از آن ها پس از درمان تجربه شوند (یا نشوند):

• خونریزی لثه
• تحریک لثه
• حساسیت موقت دندان‌ها به مواد غذایی سرد یا گرم
• تورم و التهاب در اطراف ناحیه تحت درمان
• آلرژی به برخی از مواد مورد استفاده در طول درمان
• درد خفیف و ضربان دار

هزینه جرمگیری دندان چقدر است؟

بسته به اینکه میزان جرم روی سطوح مختلف دندانی چقدر است و تا چه اندازه به زیر خط لثه نفوذ کرده باشد، هزینه جرمگیری دندان متفاوت است. شما می‌توانید برای اطلاع از هزینه دقیق این درمان بخش “تعرفه خدمات پریو” در صفحه هزینه دندانپزشکی مراجعه کنید.

مراقبت‌های پس از جرم گیری دندان چیست؟

چنانچه درمان شما پروفیلاکسی و یا یک جرمیگری دندان ساده بوده، جز اینکه مطابق معمول، روال بهداشت دهان و دندان را پیگیری کنید نیازی به دنبال کردن توصیه‌ها و دستوالعمل خاصی ندارید. اما چنانچه به دنبال بیماری لثه اسکیلینگ و روت پلنینگ انجام داده‌اید، می‌بایست به توصیه‌های زیر عمل کنید:

• مسواک زدن اصولی و صحیح با مسواک‌های سافت (2 بار در روز و هر بار دو دقیقه)
• استفاده از فلوراید (خمیر دندان حاوی فلوراید)
• نخ دندان کشیدن (حداقل یک بار در روز)
• استفاده از مسواک‌های بین دندانی با موهای نرم
• شستشو دهان و دندان با دهانشویه آنتی باکتریال

به این نکته هم توجه کنید که مراجعه و ویزیت‌های بعدی، چند هفته پس از درمان برای افرادی که بیماری لثه دارند ضروری است. دندانپزشک یا متخصص لثه در طی این ویزیت‌ها لثه‌های در حال بهبودی شما را معاینه می‌کند و اطمینان حاصل می‌کند که سایز پاکت‌های پریودنتال کاهش یافته است. اگر عمق پاکت پریودنتال بیشتر از 3 میلی‌متر باشد، ممکن است بعد از جرمگیری دندان به روش دیگری (مانند جراحی) برای درمان بیماری لثه نیاز باشد.

هرچند وقت یکبار نیاز به درمان اسکیلینگ و روت پلنینگ داریم؟

اگر روال روزانه بهداشت دهان و دندان را دنبال می‌کنید، نیازی به روت پلنینگ و یا حتی جرمگیری معمولی دندان ندارید. زیرا خیلی کم پیش می‌آید با رعایت بهداشت، بیماری لثه پیش آید. با این حال می‌توانید جرمگیری پیشگیرانه را  یکبار در طول سال در طی جلسات ویزیت دوره‌ای انجام دهید. جرم زدایی پیشگیرانه یا پروفیلاکسی در مدت زمان بسیار اندک و با هزینه به مراتب کمتر از روت پلنینگ انجام داده می‌شود.

اما اگر به بیماری پریودنتال شدید مبتلا هستید، دندانپزشک شما ممکن است حداقل دو بار در سال درمان جرم گیری و روت پلنینگ دندان را برای شما در نظر بگیرد.

پاسخ متخصصان سیمادنت به مهمترین سوالات مراجعان درباره درمان اسکیلینگ دندان