متخصص ارتودنسی

متخصص ارتودنسی کیست و چه وظیفه‌ای دارد

متخصصان ارتودنسی، دندانپزشکانی هستند که در تشخیص، پیشگیری و درمان ناهنجاری‌های دندانی و فکی تخصص دارند. وظیفه اصلی آن‌ها بهبود وضعیت دندان‌ها و فک‌ها از طریق استفاده از ابزارهای مختلف از جمله بریس‌ها و الاینرهای شفاف ارتودنسی است. این متخصصان معمولا ناهنجاری‌هایی مانند دندان‌های کج، فک‌های نامتقارن و مشکلات بینی را درمان می‌کنند و با تنظیم صحیح دندان‌ها، علاوه بر زیبایی، سلامت دهان و دندان را نیز بهبود می‌بخشند.

مهارت‌ها و سطح تحصیلات متخصص ارتودنسی

متخصصان ارتودنسی نیازمند مهارت‌های خاصی هستند که شامل توانایی تشخیص مشکلات دندانی، تسلط بر فناوری‌های درمانی نوین و ارتباط مؤثر با بیماران است. برای ورود به این حرفه، فرد ابتدا باید ۵ تا ۶ سال دوره دندانپزشکی عمومی را گذرانده باشد و سپس ۲ الی ۳ سال تحصیلات تخصصی در رشته ارتودنسی را پشت سر گذاشته باشد. بورد تخصصی ارتودنسی مدرکی است که صلاحیت علمی و فنی متخصص ارتودنسی را تایید کرده و او را به عنوان بهترین کاندید برای درمان ناهنجاری‌های فک و دندان به بیماران معرفی می‌کند.

چرا نباید برای ارتودنسی به دندانپزشک عمومی مراجعه کرد؟

دندانپزشک عمومی اگرچه نسبت به بیماری‌ها و اختلالات دندان و لثه آگاه است اما به طور تخصصی در حوزه‌ی ناهنجاری‌های شدید فک و دندان تحصیل‌نکرده و صلاحیت علمی و فنی او در این حوزه تأیید نشده است. براین‌اساس، اکثر دندانپزشکان عمومی در صورت مواجه با چنین بیمارانی ادامه‌ی سیر درمان را به متخصص ارتودنسی واگذار می‌کنند. درصورتی‌که هر گونه ناهنجاری در وضعیت فک و دندان به وجود آمده است پیشنهاد می‌شود پیش از هر اقدامی، با یک متخصص ارتودنسی مشاوره انجام شود.

آیا ارتودنسی محدودیت سنی دارد؟

استفاده از درمان‌های ارتودنسی هیچ محدودیت سنی خاصی ندارد، اما تایم مناسب برای شروع درمان معمولاً از سنین کودکی و نوجوانی بین ۷ تا ۱۴ سالگی است. در این سن، دندان‌های شیری در حال افتادن و دندان‌های دائمی در حال رویش هستند، بنابراین متخصصان ارتودنسی می‌توانند به‌راحتی مشکلاتی نظیر مال‌اکلوژن (ناهنجاری‌های دندانی) را تشخیص دهند و برنامه‌های درمانی مؤثری را تدوین کنند. تحقیقات نشان می‌دهد که درمان زودهنگام می‌تواند به کاهش زمان کل درمان و پیشگیری از ناهنجاری‌های جدی‌تر کمک کند. درعین‌حال، درمان ارتودنسی در بزرگسالان نیز قابل‌انجام است و هرگز برای انجام این درمان دیر نیست. بااین‌حال، در بزرگسالان، به علت پایان رشد فک، امکان تغییرات در اسکلت فکی محدودتر است، و ممکن است نیاز به مداخلات جراحی برای ناهنجاری‌های شدید وجود داشته باشد.

درمان فاصله زیاد بین دندان‌ها

فاصله زیاد بین‌دندانی، که به آن “دیستما” گفته می‌شود، یکی از مشکلات رایج در دندانپزشکی است که به علت عوامل ژنتیکی، عدم رشد مناسب فک یا دندان‌ها و همچنین عادت‌های نادرست مانند مکیدن انگشت ایجاد می‌شود. وجود دیستما می‌تواند بر زیبایی لبخند و سلامتی دندانی افراد تأثیر بگذارد. متخصصین ارتودنسی با استفاده از تجهیزات مختلف درمانی می‌توانند این فواصل را به حداقل برسانند و نظم و ترتیب دندانی را بهبود بخشند. در این موارد درمان ارتودنسی نه‌تنها به زیبایی ظاهری کمک می‌کند، بلکه بر عملکرد دندان‌ها در جویدن و صحبت‌کردن نیز تأثیر مثبت دارد. علاوه بر این، اصلاح فاصله بین دندان‌ها می‌تواند مانع از بروز مشکلات دندانی دیگر مانند بیماری‌های لثه و خوردگی دندان شود. براین‌اساس، متخصص ارتودنسی یکی از بهترین کسانی است که می‌تواند این مشکل را رفع کند.

درمان نامرتبی وکراودینگ دندان‌ها

نامرتبی دندان‌ها یا کراودینگ  به وضعیتی اطلاق می‌شود که دندان‌ها به دلیل عدم فضای کافی در فک، به طور نامنظم و انباشته در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند. این مشکل می‌تواند به عوارضی چون اختلال در بایت، مشکلات زیبایی و پوسیدگی‌ منجر شود. متخصصین ارتودنسی از روش‌های مختلفی همچون براکت‌های ثابت برای ایجاد فضای کافی و نظم در دندان‌ها استفاده می‌کنند. بعضی از بیمارانی که دچار کراودینگ هستند، به درمان‌هایی مانند کشیدن دندان‌های اضافی نیاز خواهند داشت تا فضای کافی برای قرارگیری مناسب دندان‌ها فراهم شود. این درمان‌ها نه‌تنها به زیبایی لبخند کمک می‌کنند، بلکه عملکرد دندان‌ها و سلامت لثه‌ها را نیز بهبود می‌بخشند.

درمان کراس بایت

کراس بایت، حالتی است که در آن دندان‌های فک بالا در حالت بسته، در داخل دندان‌های فک پایین قرار می‌گیرند. این وضعیت می‌تواند در نواحی جلو یا عقب دهان اتفاق بیفتد و موجب مشکلاتی در جویدن و احساس درد در فک شود. متخصصین ارتودنسی با استفاده از براکت‌ها برای اصلاح این مشکل اقدام می‌کنند. در برخی موارد، ممکن است نیاز به استفاده از تجهیزات قابل‌جابه‌جایی یا جراحی فک برای تصحیح موقعیت دندان‌ها باشد. اصلاح کراس بایت نه‌تنها به زیبایی لبخند کمک می‌کند، بلکه عملکرد صحیح فک و دندان‌ها را نیز تضمین نموده و موجب افزایش راحتی در جویدن می‌شود.

درمان اپن بایت

اپن بایت به وضعیتی اطلاق می‌شود که دندان‌های پیشین در زمان بسته‌شدن دهان، با یکدیگر تماس ندارند و فاصله‌ای بین آن‌ها وجود دارد. این اختلال می‌تواند باعث تکلم نامناسب و مشکلات جدی در جویدن شود. متخصصان ارتودنسی معمولاً از براکت‌های ارتودنسی استفاده می‌کنند تا دندان‌ها را به سمت موقعیت صحیح هدایت کنند. در موارد شدیدتر، ممکن است نیاز به درمان‌های جراحی باشد. علاوه بر این، تغییر عادات نادرست مانند مکیدن انگشت نیز در درمان اپن بایت مهم است. این اصلاحات به بهبود کیفیت زندگی، افزایش زیبایی لبخند و تسهیل در جویدن و صحبت‌کردن بیمار کمک خواهد کرد.

درمان جلو بودن فک پایین (عقب بودن فک بالا)

جلو بودن فک پایین، یا مندریبیت به شرایطی اشاره دارد که در آن فک پایین به نسبت فک بالا جلوتر قرار دارد. این مشکل می‌تواند باعث ایجاد عدم توازن در صورت و مشکلاتی در جویدن و گفتار می‌شود. متخصصان ارتودنسی با بررسی دقیق از ناهنجاری‌های احتمالی، از براکت‌ها، هدگیرها و دیگر تجهیزات برای تصحیح این وضعیت استفاده می‌کنند. در موارد شدیدتر، درمان جراحی ممکن است نیز ضروری باشد.

درمان عقب بودن فک پایین (جلو بودن فک بالا)

عقب بودن فک پایین یا پروگناتیزم به شرایطی گفته می‌شود که فک پایین به نسبت فک بالا عقب‌تر قرار دارد. این وضعیت می‌تواند به مشکلاتی در جویدن، گفتار و ایجاد ظاهری ناهمگون در صورت منجر شود. متخصصین ارتودنسی معمولاً از براکت‌ها، هدگیرها و الاستیک‌های مخصوص برای اصلاح این ناهنجاری استفاده می‌کنند. گاهی نیز ممکن است بیمار نیاز به عمل جراحی فک داشته باشد.

درمان دندان نهفته

دندان نهفته، دندانی است که به دلیل عدم فضای کافی یا سایر عوامل، نتوانسته به موقعیت طبیعی خود دست یابد. این مشکل در دندان‌های عقل شایع‌تر است، اما ممکن است در سایر دندان‌ها نیز رخ دهد. متخصصین ارتودنسی با استفاده از رادیوگرافی و معاینات دقیق، تشخیص می‌دهند که آیا دندان نیاز به کشیدن، جراحی یا درمان‌های دیگر دارد. در برخی موارد، می‌توان با استفاده از تجهیزات متحرک دندان‌های نهفته را به سمت موقعیت طبیعی خود هدایت کرد.

ارتودنسی جهت باز کردن فضای ایمپلنت

در مواردی که دندان‌های ازدست‌رفته نیاز به ایمپلنت داشته باشند، وجود فضای کافی برای قرار دادن ایمپلنت حیاتی است. متخصصان ارتودنسی می‌توانند با استفاده از روش‌های خاص، فضای لازم را برای ایمپلنت فراهم کنند. این رویکرد ممکن است شامل حرکت دندان‌های مجاور به سمت موقعیت‌های جدید باشد تا فضای کافی برای ایمپلنت ایجاد شود. انجام این فرآیند، نه‌تنها به بهبود کیفیت درمان ایمپلنت کمک می‌کند، بلکه نتیجه نهایی زیبایی و عملکرد دندان‌ها را تضمین می‌کند.

درمان ارتودنسی به‌جای ایمپلنت

در برخی موارد، بیمارانی که نیاز به دندان‌های جدید دارند، می‌توانند با درمان ارتودنسی به‌جای ایمپلنت به نتایج مطلوبی دست یابند. این درمان اغلب شامل حرکات دندانی دقیق به‌منظور بستن فاصله‌های ایجاد شده توسط دندان‌های ازدست‌رفته است. متخصصین ارتودنسی با استفاده از شواهد علمی و تجربیات حرفه‌ای خود، می‌توانند وضعیت فک و دندان‌های بیماران را بهبود بخشند.

درمان اصلاح رشد فک (ارتوپدی فک)

ارتوپدی فک یکی از حوزه‌های تخصصی در دندانپزشکی است که به تشخیص و درمان ناهنجاری‌های رشد فک می‌پردازد. این ناهنجاری‌ها ممکن است شامل عقب‌ماندگی فک پایین، جلو بودن فک بالا و عدم توازنی در حفره‌های فک است. این مشکلات می‌توانند باعث ایجاد عوارض جدی در عملکرد دندان‌ها، جویدن و گفتار شوند و همچنین بر زیبایی چهره تأثیر بگذارند.

درمان‌های ارتوپدی فک معمولاً به دودسته اصلی تقسیم می‌شوند: درمان‌های غیرجراحی و جراحی. درمان‌های غیرجراحی شامل استفاده از دستگاه‌های متحرک و ثابت برای هدایت رشد فک به سمت موقعیت مناسب است. این دستگاه‌ها می‌توانند نیروهای ملایمی به فک‌ها اعمال کنند تا روند رشد را بهبود ببخشند و ناهنجاری‌های موجود را اصلاح کنند. به‌عنوان‌مثال، در موارد کراس بایت، دستگاه‌های ارتوپدی می‌توانند به بهبود موقعیت فک‌ها و دندان‌ها کمک کنند. در مقابل، اگر ناهنجاری فکی شدید باشد، متخصص ارتودنسی ممکن است جراحی فک را لازم تشخیص دهد. این عمل‌های جراحی به عنوان جراحی‌های اصلاحی نیز شناخته می‌شوند و شامل اصلاح موقعیت فک‌ها و بهبود توازن آن‌ها هستند. جراحی فک معمولاً برای بیماران بزرگ‌تر از 15-16 سال پیشنهاد می‌شود، زیرا رشد فکی آن‌ها به پایان رسیده است.