متخصص ارتودنسی

دکتر داودیان

نامرتبی دندان ها | علت و درمان | شلوغی و کجی دندان ها

هنگامی که فک‌ها یا دندان‌ها به خوبی روی هم قرار نگیرند و با هم تناسب نداشته باشند، درمان ارتودنسی برای اصلاح این مشکل، صاف کردن دندان‌ها و بهبود عملکرد آن‌ها ضرورت دارد. چنانچه این ناهنجاری‌های دندان و فک، موسوم به مال اکلوژن یا اختلال بایت درمان نشود، مشکلات گفتاری، ساییدگی و پوسیدگی زودهنگام دندان و مینای محافظ و حتی افزایش احتمال آسیب‌دیدگی مفصل‌های فک و دندان را به دنبال خواهد داشت.

مشکلات نامرتبی دندان ها

انواع مختلفی از مشکلات و نامرتبی دندان ها وجود دارد که علاوه بر بریس متحرک و بریس ثابت، بسته به نوع آن با وسایل و ابزارهای مختلف ارتودنسی قابل درمان است، که در زیر به این مشکلات و ابزارهای لازم برای درمان آن اشاره می‌شود.

دیپ بایت ـ کلاس 2

جلو بودن بیش از حد دندان‌های پیشین فک بالا یا ناهنجاری دندان خرگوشی شایع‌ترین مشکل مربوط به نامرتبی دندان ها است. بیماران کلاس 2 معمولاً نیم‌رخی برآمده و چانه‌ای عقب رفته دارند. این مشکل در اکثر موارد منشأ ژنتیک دارد و ارثی است که شاخصه آن جلوتر بودن بیش از حد دندان‌های بالا یا عقب بودن بیش از اندازه دندان‌های پایین است.

برای مطالعه مقاله معرفی بهترین متخصص ارتودنسی و ویژگی‌های آن کلیک کنید.

درمان با پلاک دو طرفه

پلاک دوطرفه یکی از وسایل فانکشنال ارتودنسی است که به منظور اصلاح هم‌محور نبودن فک‌ها عموماً برای کودکان به کار برده می‌شود. پلاک دوطرفه مشکل اورجت یا جلو بودن فک را کمتر می‌کند. غالباً مشکل عقب بودن فک پایین را می‌توان با استفاده از بریس در سال‌های رشد کودک تعدیل کرد.

درمان با دستگاه هربست

به جای پلاک دوطرفه می‌توان از دستگاه هربست استفاده کرد که روی دندان‌های بالا و پایین قرار داده می‌شود، سپس قطعات بالا و پایین با میله کشویی به هم متصل می‌شوند. هنگامی که بیمار دهان را می‌بندد، دستگاه فک پایین را به جلو می‌کشد تا به بازآموزی عضلانی کمک کرده باشد.

آندربایت ـ کلاس 3

مشکلات کلاس 3 نیز معمولاً منشأ ژنتیک دارد. آندربایت به حالتی گفته می‌شود که فک پایین بسیار جلو باشد و دندان‌های پیشین پایین جلوتر از دندان‌های قدامی یا پیشین فک بالا قرار بگیرد. علت اصلی بروز آندربایت این است که فک بالا رشد مناسبی نداشته است، البته گاهی نیز فک پایین بیش از حد بزرگ است.

کراس‌بایت

کراس‌بایت خلفی یا پسین معمولاً نتیجه باریک بودن فک بالا یا بیش از حد پهن بودن فک پایین است. بیمار برای این که بتواند دهان را ببندد و دندان‌ها را روی هم بگذارد، فک پایین را به جلو یا کنار حرکت می‌دهد. دندان‌های پایین در حالت بسته بودن دهان بیرون دندان‌های بالا قرار می‌گیرد که رشد نامناسب فک و عدم تقارن صورت را به دنبال دارد.

 درمان با اکسپندر مارپیچ چهارگانه

کراس‌بایت با استفاده از اکسپندر یا وسیع کننده مارپیچ چهارگانه قابل درمان است. این دستگاه روی دندان‌های عقب فک بالا یعنی زیر فشاری ثابت می‌شود که با نیروی رو به بیرون طبیعی به آرامی فک بالا را عریض‌‍‌‌تر می‌کند. فک بالا آن‌قدر پهن می‌شود تا با عرض فک پایین تناسب پیدا کند.

برای مشاهده جدیدترین و بروزترین هزینه ارتودنسی کلیک کنید.

درمان با دستگاه وسیع کننده متحرک

بیماران دچار مشکل کراس‌بایت غالباً قوس متداول V شکلی دارند. دستگاه متحرک پس از قالب‌گیری به طور سفارشی مطابق شکل دهان برای بیمار تهیه می‌شود و فک را طی چند ماه به آهستگی طبق تنظیم‌های انجام شده پهن‌تر می‌کند. قوس در نهایت به شکل U درمی‌آید.

شلوغی و به‌ هم ‌فشردگی دندان‌ها (همپوشانی یا کج بودن دندان‌ها)

شلوغی و ازدحام دندان‌ها احتمالاً شایع‌ترین مشکل مربوط به بی‌نظمی و نامرتبی دندان‌ها و متداول‌ترین دلیل برای انجام درمان ارتودنسی است. عامل‌های متعددی باعث به‌ هم‌ فشردگی و کجی دندان‌ها می‌شود، اما این اختلال عموماً از عدم تناسب فضای هر فک با اندازه دندان‌ها نشأت می‌گیرد.

شلوغی دندان‌ها می‌تواند علت یا معلول مشکلات دیگری چون دندان نهفته، دیر افتادن دندان یا نیفتادن دندان به صورت طبیعی باشد. کراس‌بایت دندان‌های جلو یا عقب نیز یکی از علل کجی و نامرتبی دندان‌ها به شمار می‌رود.

درمان با تراش بین پروکسیمال دندان‌ها

مشکل شلوغی دندان‌ها را گاهی می‌توان بدون کشیدن دندان حل کرد. تراشیدن لایه بسیار نازکی از مینای چند دندان فضای لازم را ایجاد می‌کند. دندان با دریل و گاهی کاغذ سنباده تراشیده می‌شود. سپس دندان‌ها به وسیله دستگاه‌های ارتودنسی ثابت مرتب می‌شود.

درمان با کشیدن دندان

تمام دندان‌های اول آسیا کوچک به جز دندان‌های کج و نامرتب کشیده می‌شود، سپس ارتودنسی ثابت انجام می‌شود. دندان‌ها با استفاده از کش ارتودنسی به آرامی ظرف چند ماه ردیف و مرتب می‌شود.

فاصله‌دار بودن دندان‌ها

فاصله‌دار بودن دندان‌ها مانند شلوغی و به هم‌ فشردگی آن‌ها از عدم تناسب اندازه فک و دندان‌ها ناشی می‌شود. این فاصله ناخوشایند بین دندان‌های جلو یا عقب مشاهده می‌شود. ناهمخوانی‌های اندازه دندان‌ها، برای مثال کوچکتر بودن دندان‌ها یا شکل غیرطبیعی آن‌ها یا عادت زبان زدن فاصله‌دار شدن دندان‌ها را در پی دارد. فاصله میان دندان‌ها گاهی نتیجه دندان غایب مادرزادی است. دندان غایب باعث کج شدن دندان مقابل و جابجایی دیگر دندان‌ها می‌شود.

درمان با جایگزینی دندان‌های غایب

گاهی بین دندان‌ها فضای کافی برای کاشت دندان‌ یا جایگذاری ایمپلنت وجود ندارد. فضای استخوانی را می‌توان با استفاده از بریس ایجاد کرد. قرار دادن فنر بین دندان‌ها آن‌ها را از هم به گونه‌ای دور و صاف می‌کند که فضای لازم برای کاشت دندان ایجاد شود.

درمان با فضانگهدار

چنانچه دندان شیری زود بیفتد، دندان کناری در حال رشد به طرف این فضای خالی کج می‌شود. برای جلوگیری از بروز این مشکل تا زمان رویش دندان دائمی از فضانگهدار به منظور حفظ فضای خالی استفاده می‌شود.

درمان با اصلاح موقعیت دندان نهفته

دندان نیش گاهی در کام رشد می‌کند. دندان نیش نهفته را نیز می‌توان مانند هر دندان نامرتب دیگر با ارتودنسی ثابت جابجا کرد. دستگاه ارتودنسی ثابت ابتدا برای اصلاح موقعیت دیگر دندان‌ها به کار برده می‌شود و سپس به دندان نیش متصل می‌شود تا به آرامی آن را به سمت جای اصلی خود بکشد.

اپن‌بایت

اپن‌بایت به دو صورت پیشین یا پسین وجود دارد، که در حالت اول دندان‌های جلو و در حالت دوم دندان‌های عقب را درگیر می‌کند.

اپن‌بایت پیشین یا قدامی: در این حالت همپوشانی عمودی بین دندان‌های جلو وجود ندارد و آن‌ها روی هم قرار نمی‌گیرند. بیمار می‌تواند زبان را هنگام روی هم بودن دندان‌های عقب بین دندان‌های جلوی بالا و پایین قرار دهد. دندان‌های نیش هر دو فک بالا و پایین چنان زاویه‌ رو به بیرونی دارند که حتی هنگام بسته بودن دهان روی هم قرار نمی‌گیرند.

اپن‌بایت پسین یا خلفی: در این حالت دندان‌های عقب روی هم قرار نمی‌گیرد و فک عملکرد مناسبی ندارد. بیمار نمی‌تواند غذا را به خوبی بجود. ارزیابی و مداخله زودهنگام باید به منظور اصلاح اپن بایت انجام شود.

انحراف میدلاین

فضاهای بین دو دندان قدامی فک بالا و پایین باید با هم و همچنین با پل بینی هم‌محور باشد. در غیر این صورت احتمالاً مشکل کج بودن دندان‌ها یا فک پایین وجود دارد. انحراف میدلاین بر بایت اثر می‌گذارد و هنگام روی هم قرار نگرفتن دندان‌های عقب و عدم تناسب آن‌ها قابل مشاهده است.

درمان با بند ارتودنسی

مرکز فک بالا و پایین گاهی در یک امتداد قرار ندارد. برای اصلاح این انحراف بند ارتودنسی در نقطه خاصی از دستگاه ثابت قرار داده می‌شود تا هم‌محوری لازم به مرور زمان به دست آید.