فهرست مطالب لکه دندان ، علت و درمان | سفید، قهوه‌ای، زرد و خال سیاه

• • انواع لک دندان

• علت ایجاد لکه‌های مختلف روی دندان
• درمان
• پیشگیری از لکه شدن دندان

لکه‌های روی دندان معمولاً به دو دسته خارجی و داخلی تقسیم می‌شود. لکه‌ها معمولاً فقط زیبایی دندان‌ها را خدشه‌دار می‌کند، اما سیاه شدن یک دندان گاهی نشان دهنده مردن دندان (فاسد شدن بافت دندان) است، به ویژه اگر دندان سابقه آسیب دیدن و یا عفونت کردن داشته باشد. لکه شدن دندان همیشه نتیجه مصرف خوراکی‌های رنگی نیست. برخی افراد به دلیل مصرف دارو، فلوراید، توتون، بالا رفتن سن یا آسیب دیدن دندان مستعد لکه شدن دندان هستند. دندانپزشک باید دندان تغییر رنگ داده را معاینه و ضرورت درمان عصب کشی (روت کانال) را تعیین کند. رفع لکه‌های داخلی معمولاً ممکن نیست و این نوع لکه‌ها را باید با ونیر و باندینگ پوشاند. سفید کردن (بلیچینگ) طولانی مدت گاهی لکه‌های داخلی را کم‌رنگ‌تر می‌کند.

انواع لک دندان

لک‌های دندان به سه نوع اصلی تقسیم‌بندی می‌شوند:

• خارجی: این نوع لکه نتیجه آسیب دیدن لایه خارجی دندان یا مینا است.
• داخلی: این نوع لکه نتیجه تیره یا زرد شدن ساختار داخلی دندان یا عاج است.
• لکه‌های ناشی از بالا رفتن سن: علت ایجاد این نوع لکه ترکیبی از عوامل داخلی و خارجی است.

علت ایجاد لکه‌های مختلف روی دندان

دندان‌ها به دلایل مختلفی تیره و بدرنگ می‌شوند. در ادامه علل لکه شدن دندان را توضیح می‌دهیم.

لکه‌های خارجی

لکه‌های زرد رنگ

• غذا و آشامیدنی: قهوه، چای و بعضی از میوه‌ها و سبزیجات
• استعمال دخانیات: سیگار کشیدن یا جویدن تنباکو دندان را لک می‌کند.
• کوتاهی در رعایت بهداشت دهان و دندان: اگر به حد کافی و به روش صحیح مسواک نزنید و به روش صحیح نخ دندان نکشید، پلاک و مواد لکه کننده دندان مانند قهوه و توتون روی دندان باقی می‌ماند و دندان لک می‌شود.
• دارو: لکه شدن دندان از عوارض جانبی بعضی داروها است: آنتی بیوتیک‌هایی مانند تتراسایکلین و داکسی سایکلین باعث تغییر رنگ دندان‌های کودکانی می‌شود که زیر 8 سال دارند و دندان‌هایشان هنوز در حال رشد است. دهانشویه‌های حاوی کلروهگزیدین و ستیل پیریدینیوم کلراید باعث لک شدن دندان‌ها می‌شود. آنتی هیستامین‌ها، داروهای ضدروان پریشی و داروهای فشار خون نیز باعث لکه شدن دندان می‌شود.
• بالا رفتن سن: لایه بیرونی مینای دندان به موازات افزایش سن ساییده می‌شود و رنگ زرد عاج را به نمایش می‌گذارد. به علاوه دندان با بالا رفتن سن عاج بیشتری ذخیره می‌کند و در نتیجه پالپ کوچک‌تر می‌شود. به این ترتیب شفافیت دندان کاهش می‌یابد و دندان تیره‌تر دیده می‌شود.

لکه‌های قهوه‌ای

• پوسیدگی دندان: اهمال در مسواک زدن و نخ کشیدن به پوسیدگی دندان می‌انجامد. پوسیدگی دندان باعث ایجاد لکه‌های سفید، زرد یا سیاه روی دندان می‌شود.
• فلوروسیس: دریافت بیش از اندازه فلوراید از منابع محیطی (غلظت بالای فلوراید در آب آشامیدنی) یا زیاده‌روی در مصرف آن (اعمال فلوراید روی دندان، دهانشویه، خمیردندان و مکمل‌های خوراکی فلوراید) باعث لک شدن دندان می‌شود.
• بیماری: بیماری‌های تاثیرگذار بر تشکیل مینا و عاج دندان لکه شدن دندان را در پی دارد. درمان بعضی عارضه‌ها نیز به لک شدن دندان منجر می‌شود. برای مثال یکی از عوارض شیمی‌درمانی و پرتودرمانی سر و گردن لکه شدن دندان است. عفونت‌های خاص دوران بارداری نیز به دلیل تاثیر بر رشد مینا به لکه شدن دندان‌ها می‌انجامد.
• ترمیم‌های دندان: بعضی از ترمیم‌ها مانند روکش، اینله/ انله و ونیر گاهی موفقیت‌آمیز نیست یا از بین می‌رود، در نتیجه لکه‌های زرد، قهوه‌ای، خاکستری و حتی سیاهی روی دندان‌ها ایجاد می‌شود.

لکه‌های داخلی

• ژنتیک: مینای دندان‌های برخی افراد به طور طبیعی سفیدتر یا ضخیم‌تر است.
• آسیب دیدن: دندان لب‌پر شده، شکسته یا ترک خورده به دلیل آسیب دیدن مینا یا از بین رفتن عصب تغییر رنگ می‌دهد. برای مثال آسیب ناشی از سقوط و زمین خوردن فرایند تشکیل مینا را در خردسالانی مختل می‌کند که دندان‌هایشان هنوز در حال رشد است. آسیب دیدن دندان باعث لک شدن دندان‌های بزرگسالان نیز می‌شود.
• مواد دندانپزشکی: بعضی از مواد به کار برده شده در دندانپزشکی مانند ترمیم‌های آمالگام، به ویژه مواد حاوی سولفید نقره رنگ خاکستری ـ سیاه به دندان می‌دهد.

درمان لکه دندان

روش‌های درمان لکه‌های دندانی به علت و نوع لکه‌ها بستگی دارد و موارد زیر را دربر می‌گیرد:

از بین بردن لکه‌های خارجی

لکه‌های خارجی دندان چون لکه‌هایی روی لایه خارجی دندان هستند، ساده‌ترین نوع لکه‌های دندانی هستند که با روش‌ها و تکنیک‌های مختلف بلیچینگ (سفید کردن دندان) قابل برطرف کردن هستند و برای دندان‌های با لک بیشتر از بلیچینگ حرفه‌ای در کلینیک دندانپزشکی استفاده می‌شود.

سفید کردن دندان (بلیچینگ)

سفید کردن دندان یا بلیچینگ یکی از درمان‌های متداول دندانپزشکی است. عامل‌های اکسید کننده مانند پراکسید هیدروژن یا پراکسید کاربامید برای روشن کردن سایه افتاده شده روی دندان به کار برده می‌شود؛ این عامل‌ها رنگدانه‌های لکه کننده‌ی موجود در سطح مینای دندان را اکسید ( سفید) می‌کنند. عامل اکسیداسیون در خلل و فرج ساختار کریستالی میله مانند مینا نفوذ می‌کند و لکه‌های درخشان داخلی را اکسید می‌کند. لایه زیر مینا، یعنی عاج نیز به مرور زمان سفید می‌شود.

سفید کردن دندان با ژل به دو روش اصلی انجام می‌شود، در یک روش از ژل با غلظت بالای عامل‌های سفید کننده و در روش دیگر از ژلی با غلظت پایین‌تر استفاده می‌شود.

• بلیچینگ با غلظت بالا: عامل اکسید کننده در غلظت بالا با استفاده از تری‌های سفارشی به مدت کوتاهی روی دندان قرار داده می‌شود تا دندان سفید شود.
• عمل بلیچینگ در مطب با استفاده از لایه محافظی سفت شونده با نور: دندانپزشک ژل را با احتیاط روی لثه‌ها و پاپیلا (نوک لثه‌ها بین دندان‌ها) می‌زند تا احتمال سوختگی بافت‌های نرم با مواد شیمیایی را به حداقل برساند.
• بلیچینگ با غلظت پایین: کارآمدی این روش بسیار کمتر است و معمولاً فقط در خانه انجام می‌شود ماده سفید کننده با غلظت پایین بدون نسخه به صورت نوارهایی به فروش می‌رسد که حاوی غلظت پایینی از ماده سفیدکننده است و باید مدت طولانی‌تری روی دندان قرار داده شود.

از بین بردن لکه‌های داخلی دندان

از آنجایی‌که این نوع تغییر رنگ دندان به دلیل تغییرات در ساختار درونی دندان اتفاق می‌افتد، از بین بردن لکه های ذاتی، تقریباً غیرممکن است. بنابراین دو روش بیشتر برای رفع این مشکل وجود ندارد، روش اول، سفید کردن دندان مرده یا سفید کردن دندان از داخل است که در مواردی که دندان عصب‌کشی شده باشد و آمالگام منجر به تیرگی رنگ دندان شده باشد، انجام می‌گیرد. دوم روکش زیبایی ونیر روی دندان از دست رفته.

سفید کردن دندان مرده (سفید کردن دندان از داخل)

تکنیک بلیچینگ از داخل (بلیچینگ دندان مرده) می‌تواند برای سفید کردن درون یک دندان مرده طی فرآیند عصب‌کشی مورد استفاده قرار گیرد. به این منظور مخلوطی از مواد سفید کننده (معمولاً مخلوط سدیم پر بورات و هیدروژن پر اکسید) به مدت کوتاهی درون فضای ریشه دندان تیره شده قرار می‌گیرد. واکنش شیمیایی این مواد، دندان را از داخل سفید می‌کند.

روکش زیبایی ونیر

چون لکه‌های ذاتی، لکه‌هایی در ساختار درونی دندان هستند، ونیر که روکشی نازک و دست ساز از مواد کامپوزیتی یا سرامیکی است برای پوشش سطح خارجی دندان تغییر رنگ داده مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای قرار دادن آن روی دندان، بخشی از سطح خارجی دندان تراش و صیقل داده می‌شود تا روکش ونیر که از روی قالب دندان د ر آزمایشگاه تهیه شده بتواند روی آن قرار گیرد.

باندینگ

باندینگ روشی است که در آن مواد همرنگ دندان روی آن اعمال می‌شود و با نور مخصوص سفت می‌شود. نور در نهایت باعث پیوند یافتن مواد به دندان می‌شود. باندینگ لکه‌های روی دندان را می‌پوشاند و لبخند را زیباتر می‌کند.

پیشگیری از لکه شدن دندان

• با ایجاد چند تغییر ساده در سبک زندگی می‌توان از لکه شدن دندان‌ها جلوگیری کرد. برای مثال اگر قهوه نوشیدنی مورد علاقه شماست و یا سیگاری هستید، سعی کنید میزان مصرف خود را کاهش دهید یا سیگار را ترک کنید.
• همچنین با مسواک زدن و نخ کشیدن منظم بهداشت دهان و دندان خود را ارتقاء دهید. هر 6 ماه یک بار نیز برای معاینه و جرم‌گیری دندان‌ها به دندانپزشک مراجعه کنید.
• اگر رنگ دندان‌هایتان بدون هیچ دلیل مشخصی تغییر کرد، رنگ دندان علی‌رغم رعایت بهداشت دهان و دندان به رنگ اولیه برنمی‌گردد. اگر بدرنگ شدن دندان با علائم دیگری همراه بود، حتماً به دندانپزشک مراجعه کنید.