عادات دهانی سالم

از سنين کودکي آغازگر عادات دهاني سالم براي کودکانتان باشيد.

در هنگامي­که دندان­هاي شيري در دهان کودکتان ظاهر مي­شود، ريسک ايجاد پوسيدگي وجود دارد. اين يعني حدود 6 ماهگي. پوسيدگي دندان در نوزادان و نوپايان معمولا تحت عنوان پوسيدگي شيشه شير نوزادان ناميده­ مي­شود. اين پوسيدگي معمولا دندان­هاي قدامي (جلويي) فک بالا را درگير مي­کند اما ديگر دندان­ها را نيز تحت تاثير قرار ميدهد.

در بعضي موارد، پوسيدگي دندان­هاي نوزادان و نوپايان به حدي شديد است که امکان ترميم و نگه داشتن دندان وجود ندارد و بايد کشيده شود.

خبر خوش اين­که مي­توان از پوسيدگي دندان جلوگيري کرد. بيشتر کودکان در سن سه سالگي داراي سري کامل دندان­هاي شيري هستند. (يعني 20 دندان شيري)

وقتي کودک شما رشد مي­کند و بزرگ مي­شود، فک­ هاي او نيز رشد مي­کند که در نتيجه فضا جهت رويش دندان­هاي دائمي ايجاد مي ­شود.

چارت رويش دندانهاي شيري

تميز کردن دندانهاي کودک

• در اولين روزهاي پس از تولد، لازم است که لثه کودکتان را کاملا تميز کنيد. براي اين کار از گاز مرطوب يا پارچه مرطوب تميز استفاده کنيد و آن­ را به آرامي روي سطح لثه کودکتان بکشيد. از هنگامي­که دندان­هاي شيري در دهان کودکتان ظاهر مي­شود، ريسک ايجاد پوسيدگي وجود دارد.  4 دندان جلويي کودک، معمولا حدود 6 ماهگي از لثه بيرون مي­زند. هرچند بعضي از کودکان، اولين دندانشان در 12 تا 14 ماهگي ظاهر مي­شود.
• براي کودکان زير 3 سال لازم است فردي بزرگ­سال مراقبت از دندان­هايشان را به عهده بگيرد. به محض ظاهر شدن دندان­هاي شيري در دهان، لازم است که دندان­هاي کودک با خمير دندان فلورايد دار مسواک زده­ شود. توجه داشته باشيد که مقدار خمير دندان نبايد از اندازه يک دانه برنج يا اسمير بزرگ­تر باشد. دوبار در روز (صبح هنگام و شب) دندانهاي کودکتان را به طور کامل مسواک بزنيد. (اگر دندان­ پزشک يا پزشک دستورالعمل خاصي براي مسواک زدن دندان­هاي کودکتان به شما داد، حتما از آن پيروي کنيد.) به مسواک زدن کودک نظارت داشته باشيد تا مطمئن شويد مقدار مناسبي از خمير دندان را استفاده مي­کند.

• براي کودکان 3 تا 6 ساله، مقدار خمير دندان فلورايد دار بايد در حد نخود باشد. دوبار در روز (صبح هنگام و شب) دندان­هاي کودکتان را به­ طور کامل مسواک بزنيد. ( اگر دندان­ پزشک يا پزشک دستورالعمل خاصي براي مسواک زدن دندان­هاي کودکتان به شما داد، حتما از آن پيروي کنيد. ) به مسواک زدن کودک، نظارت داشته باشيد تا مطمئن شويد مقدار مناسبي از خمير دندان را استفاده مي­کند. به کودکتان يادآوري کنيد که خمير دندان را نبلعد بلکه آن ­را به بيرون تف کند.
• تا زماني­که اطمينان پيدا نکرده­ ايد که کودکتان مي­تواند به تنهايي و به درستي دندان­هايش را مسواک بزند، به مسواک زدن دندان­هاي کودکتان ادامه دهيد ( دوبار در روز با خمير دندان فلورايد دار که ميزان آن در هر بار مصرف به اندازه يک دانه نخود باشد.) به محض آن­که دو دندان کودکتان با هم تماس پيدا کرد ( معمولا بين دندان­هاي شيري فاصله وجود دارد ) مي­توانيد روزانه دندانهايش را نخ بکشيد.

دندان در آوردن

دندان در آوردن يکي از اولين پروسه­ هاي زندگي به حساب مي­آيد. اگرچه نوزادان، دندان قابل رويت ندارند، اما بيشتر نوزادان در 6 ماهگي دندان در مي­آورند. در اولين سال­هاي زندگي کودکان و در حدود 3 سالگي، غالبا 20 دندان شيري، در دهانشان ظاهر مي­شود.

4 دندان جلويي کودک، معمولا حدود 6 ماهگي از لثه بيرون مي­زند. هرچند بعضي از کودکان، اولين دندانشان در 12 تا 14 ماهگي ظاهر مي­شود.

در زمان دندان درآوردن، کودکان حساس، تحريک پذير و بي ­خواب مي­ شوند. ممکن است اشتهاي خود را از دست دهند و آب دهانشان سرازير شود.

اسهال، قرمزي پوست ( راش پوستي ) و تب از علائم  معمول دندان درآوردن نيستند. اگر نوزاد شما هنگام دندان درآوردن تب و اسهال داشت و يا حالت بي­قراري وي ادامه پيدا کرد حتما به پزشک مراجعه کنيد.

اولين ويزيت دندانپزشکي

به محض اين­که اولين دندان کودکتان در دهانش ظاهر شد، بايد براي معاينه وي به دندان پزشک مراجعه کنيد.

ADA توصيه مي­کند که اولين ملاقات دندان پزشک با کودک در 6 ماه پس از رويش اولين دندان شيري وي صورت پذيرد و به بعد از يک سالگي موکول نشود.

مراجعه به دندان پزشک را تا زمان سن مدرسه رفتن کودک و يا بروز حالت اورژانس به تعويق نياندازيد. از همان ابتدا کودکتان را به عادات دهاني سالم عادت دهيد.

اولين ويزيت دندان پزشکي سبب مي­شود که دندان پزشک معاينه جامعي از دهان کودک به عمل آورد و رشد و تکامل وي را بررسي نمايد. از سوي ديگر اين ويزيت سبب آشنايي کودک با محيط دندان پزشکي و آسودگي خاطر وي خواهد شد.

• سعي کنيد که وقت شما با دندان پزشک صبح هنگام باشد يعني زماني­که کودک استراحت کافي داشته، خوش اخلاق است و همکاري لازم را دارد.
• هرگونه نگراني را براي خودتان نگه داريد و آن را به کودک منتقل نکنيد. توجه داشته باشيد که احساسات شما بر کودکان تأثير مي­گذارد. ( آن­ها احساس ترس و نگراني شما را درک مي­کنند و دچار نگراني خواهند شد ) مراقب احساسات خود باشيد و همواره به نکات مثبت دندان پزشکي اشاره کنيد.
• هيچ­ گاه ويزيت دندان پزشکي را به عنوان تنبيه کودک در نظر نگيريد.
• براي مراجعه به دندان پزشک به کودکتان رشوه ندهيد.
• براي مراجعه به دندان پزشک با کودکتان صحبت کنيد.

• دندان پزشک دهان کودک را از نظر پوسيدگي دندان، جراحت­ها و آسيب هاي دهاني و ساير مسائل بررسي مي­کند.
• چنان­چه ريسک ايجاد پوسيدگي دنداني براي کودکتان وجود داشته باشد، شما را مطلع مي­کند.
• دندان­هاي کودکتان را تميز مي­کند و نکات مهم و مفيدي را در مورد بهداشت روزانه دهان و دندان به شما آموزش مي­ دهد.
• در مورد دندان درآوردن، استفاده از پستانک يا عادت مکيدن انگشت توضيحاتي را به شما مي­ دهد.
• در صورتي که درمان لازم باشد، در مورد آن با شما صحبت مي­کند و زمان چک آپ بعدي را برايتان مشخص مي­کند.

فلورايد

فلورايد، يک ماده معدني است که به طور طبيعي در تمام منابع آبي مانند اقيانوس، رودخانه و درياچه وجود دارد. فلورايد در بعضي نواحي به آب آشاميدني اضافه مي­شود و خمير دندان و دهان شويه­ ها نيز حاوي فلورايد هستند.

چنان­چه نوزادان و نوپايان مقدار کافي فلورايد دريافت نکنند، در معرض ريسک بالاي پوسيدگي دنداني قرار ميگيرند چون فلورايد کمک مي­کند که انامل (مينا) دندان در مقابل پوسيدگي مقاوم شود. فلورايد حتي سبب تقويت ميناي ضعيف شده نيز مي­شود.

آب معدني (آب بطري) ممکن است حاوي فلورايد نباشد. چنان­چه کودکان آب معدني بدون فلورايد بنوشند و يا در جايي زندگي کنند که آب آشاميدني فلورايددار نيست، از مزاياي فلورايد بي­ بهره خواهند ماند.

اگر نمي­دانيد که آيا آب آشاميدني محل زندگي شما فلورايد دار است يا نه با مسئولين محلي يا ايالتي متولي فراهم آوردن آب آشاميدني تماس بگيريد و در اين باره از آن­ها بپرسيد.

در مورد نياز کودکتان به فلورايد با دندان پزشک و پزشک متخصص کودکان صحبت کنيد. اگر در جايي زندگي مي­کنيد که آب آشاميدني فلورايد دار نيست، براي شما مکمل فلورايد تجويز خواهند کرد.

پستانک

نوزادان و کودکان خردسال ممکن است عادت به مکيدن انگشت يا پستانک داشته باشند.

مکيدن پستانک­هايي که در قند، عسل، آب ميوه و نوشيدني­هاي شيرين غوطه­ ور شده باشد، سبب ايجاد پوسيدگي خواهد شد. يکي ديگر از راه­هاي شروع پوسيدگي اين است که ميکروب­هاي مولد پوسيدگي دنداني از بزاق مادر يا کسي که مراقبت از کودک را به عهده دارد به دهان وي وارد مي ­شود.

وقتي مادر يا مراقب کودک ( مانند دايه ) قاشق غذاي کودک را در دهان خود مي­گذارند و يا براي تميز کردن پستانک، آن ­را در دهان خود مي­ گذارند و سپس در دهان کودکشان قرار مي­ دهند، سبب مي­ شود که ميکروب­هاي پوسيدگي، به دهان کودک وارد شود.

انجمن دندان پزشکي آمريکا پوستري منتشر کرده و در آن 5 موردي که سبب جلوگيري از پوسيدگي دندان مي­شود را به شکل مصور بيان نموده است. اين 5 مورد به شرح زير است:

1. هيج وسيله­ اي را با کودکتان به طور مشترک استفاده نکنيد ( خصوصا وسايلي که به نحوي با دهان مرتبط باشند. ) هيچ گاه براي تميز شدن پستانک کودکتان، آن را در دهان خود قرار ندهيد.
2. سعي کنيد کودکتان مواد غذايي سالم مصرف کند و آب فلورايد دار بنوشند.
3. توجه داشته باشيد که اولين ويزيت دندان پزشکي کودک شما بيش از تولد يک سالگي او به تأخير نيفتد.
4. به محض رويش دندان­هاي کودک، دو بار در روز و هر بار به مدت 2 دقيقه با خمير دندان فلورايددار، دندانهايش را مسواک بزنيد. زماني­که کودک توانست خودش اين کار را انجام دهد، اجازه بدهيد مسواک بزند.
5. از دندانپزشک در مورد فيشورسيلانت (شياربند) بپرسيد و در صورت صلاحديد در اولين فرصت اين اقدام پيشگيرانه را انجام دهيد.