بعضی از انواع نوشیدنی‌های بدون قند به دندانها آسیب می‌رسانند.
کارشناسان هشدار دادند: بعضی از انواع نوشیدنی‌های بدون قند به دندانها آسیب می‌رسانند.
کارشناسان بهداشت دهان و دندان هشدار دادند که برچسب «بدون قند» لزوماً محصولی را مناسب سلامت دندانها نمی‌سازد. آنها از مصرف‌کنندگان درخواست نمودند که نسبت به تأثیرات بالقوه نوشیدنی‌ها و شیرینی‌های بدون قند آگاه باشند چرا که این مواد می‌توانند همان اثرات زیان‌بخش فراورده‌های حاوی قند را داشته باشند.
پژوهشگران مرکز همکاری های پژوهشی بهداشت دهان و دندان دانشگاه ملبورن استرالیا، ۳۳ نوع متفاوت از نوشیدنی‌های بدون قند از جمله نوشابه‌های غیرالکلی و نوشابه‌های ورزشی را مورد آزمایش قرار دادند. آنها دریافتند که نوشیدنی‌هایی که حاوی افزودنی‌های اسیدی بودند و دسته‌ای که PH پایین داشتند، صدمات قابل توجهی به مینا (انامل) دندان وارد می‌سازند حتی اگر بدون قند باشند.
درحالیکه بیشتر مردم از ارتباط بین قند و پوسیدگی دندان مطلع هستند، ماهیت نوشیدنی‌های بدون قند کمتر مورد توجه قرار گرفته است. چرا که نوشیدنی‌های اسیدی ـ فارغ از اینکه حاوی قند باشند یا نه ـ برای دندانها مضر هستند.
قند با پوسیدگی دندان مرتبط است چرا که سبب ایجاد پلاک دندانی روی سطح دندان می‌شود. باکتری‌ها و میکروب‌ها از قند استفاده می‌کنند و آن را به اسید تبدیل می‌کنند. بنابراین آنچه به دندان حمله می‌کند و لایه‌های بیرونی انامل (مینای) دندان را حل می‌کند،اسید است. بنابراین نوشیدنی‌هایی که اسیدی باشند ـ فارغ از اینکه حاوی قند باشند یا نه ـ سبب سایش شیمیایی دندان می‌شوند.
اریک ری‌نولد،استاد دانشکده دندانپزشکی ملبورن و مدیر عامل مرکز همکاری‌های پژوهشی بهداشت دهان و دندان (CRC) می‌گوید:
بسیاری از مردم از این موضوع غافل هستند که درحالیکه کاهش دریافت قند، ریسک پوسیدگی دندانی را کاهش می‌دهد، مخلوط شیمیایی مواد اسیدی در نوشیدنی‌ها و خوراکی‌ها سبب سایش شیمیایی دندان شده و اثرات مخربی مانند قند دارد.
وی می‌افزاید: در ابتدا، اسید مینای سطح دندان را بر می دارد و چنانچه به سطح پیشرفته برسد، به بافت پالپ داخل دندان نیز اکسپوز می‌شود.
از دست رفتن قابل ملاحظه و قابل اندازه‌گیری دندان
به طور کلی کارشناسان بهداشت دهان و دندان بر این نکته اتفاق نظر دارند که مواد جانشین قند از جمله زایلیتول، سوربیتول و مانیتول که در شیرینی‌ها و نوشیدنی‌ها به کار می‌رود سبب کاهش پوسیدگی دندان‌های کودکان در کشورهای صنعتی شده است.
با این حال، پروفسور ری‌نولد و همکارانش در مقاله‌ای که اخیراً منتشر کرده‌اند توجه همگان را به این نکته جلب کرده‌اند که «مصرف‌کنندگان باید از ماهیت محصولات بدون قند آگاه باشند چرا که بیشتر این مواد به دلیل ترکیب شیمیایی خاصشان به طور بالقوه برای دندانها زیان‌بخش هستند.”
مقاله اخیر، مروری است بر مجموعه مطالعات صورت گرفته در CRC که در آنها میزان نرم‌شدن مینای دندان و از دست رفتن سطح مینای دندان متعاقب قرار گرفتن در معرض تعدادی از این نوشیدنی‌ها، اندازه‌گیری شده است.
مطالعات نشان می‌دهند که بیشتر نوشابه‌های غیرالکلی و نوشابه‌های ورزشی سبب نرم‌شدن یک سوم تا نیمی از سطح مینای دندان می‌شوند.
این مطالعات همچنین نشان می‌دهند که نوشیدنی‌های حاوی قند و بدون قنداز جمله آب معدنی‌های طعم‌دار سبب از دست رفتن قابل اندازه‌گیری مینای دندان می‌شوند. این در حالی است که در این مورد تفاوت قابل ملاحظه‌ای بین این دو نوع نوشیدنی دیده نمی‌شود.
مؤلفین مقاله می‌گویند از هشت نوشابه ورزشی که مورد آزمایش قرار گرفت، از دست رفتن مینای دندان در ۶ تای آنها دیده شده است. دو موردی که سایش دندانی در آنها مشاهده نشد حاوی مقادیر بالای کلسیم بودند.
CRC بهداشت دهان و دندان توصیه می‌کنند که فراورده‌های بدون قند از جمله نوشابه‌های غیرالکلی، شیرینی یا آبنبات و نوشابه‌های ورزشی حاوی برچسبی باشند که نشان دهنده محتویات آنها باشد تا مصرف‌کنندگان بتوانند از نقطه‌نظر سلامت دهان و دندان، آنها را مورد ارزیابی قرار دهند.
قوانین فعلی جهت تست محصول و الصاق برچسب روی آنها ناکافی است.
پروفسور ری‌نولد می‌گوید: “عبارت «بدون قند» بر روی یک محصول، تضمین نمی‌کند که آن فراورده برای دندان‌های شما ایمن باشد و می‌افزاید:
“یافته‌های ما نشان داد که شیرینی‌های بدون قند که حاوی برچسب «دوست دندان» هستند، ساینده شیمیایی دندان هستند.”
وی و همکارانش به مردم توصیه می‌کنند که در زمان خرید یکی از فراورده‌های بدون قند حتماً به ترکیبات آن توجه کنند و افزودنی‌های اسیدی مانند اسیدسیتریک و اسیدفسفریک را چک کنند.
آنها همچنین توصیه می‌کنند که پس از نوشیدن یا خوردن فراورده‌های اسیدی، از مسواک زدن دندانها اجتناب ورزیده چرا که مسواک لایه نرم روی مینا را که در اثر مصرف مواد اسیدی ایجاد شده برمی‌دارد. در عوض پس از مصرف فراورده‌های اسیدی، باید بلافاصله، دهان با آب شسته شود و تا یک ساعت پس از مصرف این مواد، مسواک زده نشود.
اگر نوشیدنی اسیدی را نوشیدید، مثل سودا، جویدن آدامس بدون قند پس از آن سبب افزایش جریان بزاق می‌شود که به خنثی شدن اسید می‌انجامد.
آکادمی دندان‌پزشکان عمومی، نهاد دندان‌پزشکان آمریکای شمالی، توصیه می‌کند در زمانی که تشنه هستید (به دلیل پایین بودن سطح بزاق) از مصرف نوشیدنی‌های اسیدی خودداری کنید. این آکادمی دلیل این امر را اینگونه تشریح می‌کند: ” چون بزاق به خنثی شدن اسید کمک می‌کند و دندانها را شستشو داده و تمیز می‌کند، بدترین زمان جهت نوشیدن نوشیدنی‌های حاوی اسید زمانی است که فرد تشنه است چرا که در آن زمان سطح بزاق پایین است (پس نمی‌تواند اسید را خنثی سازد.)
مواد و نوشابه‌های کربن‌دار به دلیل دارا بودن کربونیک اسید، اسیدی هستند. دی‌اکسیدکربن در این نوشابه‌ها حل شده تا ماهیت گازدار به آنها ببخشد که این امر سبب ایجاد کربونیک اسید و ماهیت اسیدی این نوشابه‌ها می‌شود.
کارشناسان توصیه می‌کنند که تشنگی را حتماً با آب فرو بنشانید چرا که جانشین سالمی برای نوشابه‌های غیرالکلی، سودا، یا نوشیدنی‌های ورزشی است.
علاوه بر رعایت این موارد، چک‌آپ‌های منظم دندانپزشکی کمک می‌کند که سائیدگی دندانی به سرعت تشخیص داده شود که با انجام درمان‌های جایگزین‌کننده مواد معدنی، روند معکوس پیدا خواهد کرد. اگر اروژن پیشرفت کرده باشد، سطح از دست رفته دندان نیازمند درمان ترمیمی یا روکش خواهد بود.
پروفسور ری‌نولد و همکارانش در مقاله اخیر نتیجه می‌گیرند که:
“در پرتو مطالعات صورت گرفته، مرکز همکاری‌های پژوهشی بهداشت دهان و دندان بر این باور است که قوانین فعلی جهت تست محصول و الصاق برچسب روی آنها کافی نیست تا مصرف‌کنندگان بتوانند در هنگام خرید این محصولات انتخاب آگاهانه داشته باشند و از ریسک سائیدگی دندانی اجتناب ورزند.”
